Met het ladingaanbod in Nederland is niets mis, aldus Steeman. Naar eigen zeggen is Jos Steeman grossier in vracht op de SLM-vlucht op maandag van Schiphol naar Paramaribo. Steemans netwerk van eigen winkels en toko’s in Nederland levert wekelijks een paar ton vracht: voornamelijk pakketten met levensmiddelen en persoonlijke goederen, maar steeds meer ook handelsvracht. Zes tot zeven ton levert het bedrijf elk weekend aan bij de SLM, waarmee het bedrijf een contract heeft. Dat is ruim meer dan de helft van de beschikbare capaciteit op de vlucht.

En dat is krap, vindt Steeman. ,,Op die maandag heeft de SLM in totaal dertien ton beschikbaar. Daat gaat al twee, drie ton af voor de catering. De post levert elke week ook een ton of twee aan, evenals Surinam Air Cargo, een expediteur die min of meer door de SLM naar voren is geschoven. De maatschappij verkocht vroeger zelf rechtstreeks vracht, maar daar is ze op een gegeven moment mee opgehouden. En omdat ze ook niet wilde dat Jos Steeman een monopoliepositie zou krijgen, is Surinam Air Cargo opgericht. Dat pakt nu de lading die voorheen direct bij de SLM werd aangeboden.”

Met lede ogen heeft Steeman initiatieven van onder meer Lufthansa en Sabena op Paramaribo zien mislukken. Een toename van passagediensten zou de vrachtcapaciteit verhogen en elke discussie over een freighter overbodig maken. ,,De KLM staat dat in de weg. Die heeft een gouden lijn die ze niet graag opgeeft. We hebben vorig jaar in de kwestie Air Aruba nog gezien hoe de KLM alle concurrentie afkapt.”

Een wekelijks aanbod van tien ton (Jos Steeman en Surinam Air Cargo) rechtvaardigt nog geen vrachtvliegtuig. Daarom zou Steeman tegelijk Curacao en Georgetown in Guyana willen aandoen. Op beide bestemmingen heeft het bedrijf ook een paar ton per week. De bottleneck blijft echter het aanbod van lading richting Nederland.

Steeman: ,,Het is een kwestie van volume: in Nederland is het geen probleem, want er is voldoende en goedbetalende vracht. Het gaat om de retourlading. Surinaamse produkten zoals groente, fruit en vis zijn fantastisch. Maar er is gebrek aan goed verpakkingsmateriaal en koelfaciliteiten. Voor ze op de luchthaven zijn, hebben ze al aan kwaliteit verloren. Pas als dat onder controle is, kan de export goed op gang komen.”

Voorlopig dus nog geen SLM- freighter op Schiphol in samenwerking met Jos Steeman, afgezien van enkele incidentele vluchten. ,,Vorig jaar had ik een enorm aanbod aan kerstpakketten: 32 ton. Toen hebben we in samenwerking met SLM een vrachtkist van Air Nigeria gecharterd. Maar een regelmatige charter zit er nog niet in.”

Dodge

Jos Steeman is min of meer bij toeval specialist op Suriname en het Caribisch gebied geworden. Een oude Dodge verhuiswagen stond in 1970 aan de basis van wat later zou uitgroeien tot een internationaal verhuisbedrijf. Toen eind jaren zeventig de verhuismarkt op Australie en Canada instortte, verlegde Steeman de activiteiten naar de voormalige kolonien, waar de emigratie naar Nederland op dat moment goed op gang kwam. Toen in Suriname begin jaren tachtig de schaarste aan levensmiddelen toesloeg en er een stroom aan voedselpakketten en medicijnen ontstond, lag er nieuw terrein voor Jos Steeman braak.

,,Ik weet nog dat ik in 1985 op bezoek was bij een hoge ambtenaar van de douane. Zijn kantoortje was compleet volgestouwd met pakketjes. Allemaal meegenomen door bemanningsleden van schepen. Die man zat te klagen: hoe moet ik dit nu inklaren, zou er niemand zijn die dat een beetje kan coordineren? Zo ontstond het idee om een pakketdienst te beginnen”, vertelt Steeman.

Terug in Nederland zocht Steeman uit op welke plaatsen de meeste Surinamers woonden en begon hij een netwerk van aanleveradressen op te zetten. ,,In de grote steden heb ik eigen winkels geopend, in andere plaatsen gezocht naar toko’s die op provisiebasis pakketten willen innemen. Het zijn er nu vijftig. In het begin was daar veel verloop in en het heeft wel twee jaar geduurd voordat ik de betrouwbare toko’s te pakken had. Ze willen allemaal wel, want op zo’n luchtvrachttarief van zes gulden per kilo krijgen ze een gulden provisie. Bijkomend voordeel voor hen is dat mensen die zo’n pakket versturen vaak in dezelfde winkel de boodschappen doen”, zegt Steeman.

De hoogtijdagen van de voedselpakketten zijn inmiddels wel voorbij. Vervoerde Jos Steeman in het begin meer dan 100.000 pakketten per jaar, nu is dat aantal al een paar jaar stabiel op zo’n 60.000. Dat staat tegenover dat het aandeel handelsvracht groeiende is. Internationale verhuizingen behoren nog tot het dienstenpakket, maar zijn een minderheid geworden. Van verhuizer tot pakketvervoerder, van pakketvervoerder tot (Fenex-)expediteur: dat is grofweg de ontwikkeling die het bedrijf heeft doorgemaakt.

Zeevracht

Van de zeven ton luchtvracht die Jos Steeman elke week per SLM naar Suriname vliegt, is het aandeel ‘normale’ handelszendingen inmiddels opgeklommem naar twee tot drie ton. In zeevracht is dezelfde ontwikkeling waarneembaar. Vorig jaar stuurde Jos Steeman 700 veertigvoeters weg: 450 naar Suriname, 250 naar Curacao. Dat zijn er tien tot vijftien per week. ,,Veertien vrachtwagen rijden constant routes door Nederland om lading op te halen. Zowel lucht- als zeevracht wordt hier geladen en vervolgens aangeleverd op de luchthaven of in de haven. Dat gaat dag en nacht door.”

Bij Jos Steeman werken in totaal 130 mensen, waarvan ongeveer de helft in Nederland. De rest werkt voor namelijk bij de eigen vestiging van het bedrijf in Paramaribo: Jos Steeman Suriname. Op Curacao en Aruba had het bedrijf volledig eigen vestigingen, maar die zijn gedeeltelijk verkocht. Steeman: ,,We hadden er steeds problemen met het vinden van goed management. Om het management te motiveren, hebben we er een deel van de aandelen aan verkocht. Op Bonaire en St. Maarten en in Georgetown werken we met agenten.”

De eigen vestiging geeft Jos Steeman een grote voorsprong, is de ervaring van de directeur. ,,Vijf jaar terug waren er wel twaalf pakketvaarders op Suriname, Iedereen dacht daarmee goud te verdienen, er was een hoop concurrentie. Maar het is niet zo moeilijk om hier pakketten in te nemen, wel om ze in Suriname af te handelen en ervoor te zorgen dat die pakketten aankomen zonder dat er uit wordt gestolen. Al gauw zag je die concurrenten een voor een afvallen.”

Douaneloods

Steeman beschikt in de haven van Paramaribo over een douaneloods van 3.500 vierkante meter. Daar gaan de goederen naar toe zodra ze in de haven of op de luchthaven zijn aangekomen. Anders dan op het haventerrein zelf is het gebouw van steen en wordt het dag en nacht bewaakt door een bewakingsdienst. ,,Diefstal komt daardoor nauwelijks voor. We betalen onze mensen goed, ze zijn daardoor gemotiveerd en denken er niet aan, te stelen.”

Steeman noemt zijn douaneloods ‘onze grote kracht’ in Suriname. ,,Wij zijn het enige bedrijf dat zo’n douane-entrepot heeft. Ik had al gauw ingezien dat in havens in Zuid-Amerika ontzettend wordt gestolen. Ik heb er wel tien jaar voor moeten vechten om een dergelijke faciliteit te hebben. Je kunt zaken natuurlijk snel voor elkaar krijgen als je je portemonnee opentrekt. Maar ik wil er nog langer zitten, dus heb ik de normale weg te bewandeld. Dat is wel moeizaam, maar je bent minder kwetsbaar dan als je deals maakt met mensen die na een wisseling van de regering weer verdwenen kunnen zijn.”

Zeven-even

Dat, en het vermogen om ‘Surinaams te denken’, zijn voorwaarden voor succes in het land, aldus Steeman. ,,Je hebt er het ‘zeven-even systeem’. Veel mensen hebben twee of drie banen. Dat is noodzakelijk om daar in leven te kunnen blijven. De bedrijven beginnen om zeven uur. De werknemer meldt zich dan, hij is er even en dan is hij weer weg en rijdt hij op een bus of taxi of zo. Daar moet je begrip voor hebben. Daarmee moet je rekening houden binnen je bedrijf.”

Of die freighter er ooit komt, daar wil Steeman geen voorspelling over doen. Wel heeft hij er alle vertrouwen in dat steeds meer retourvracht in Suriname zal worden aangeboden. Nu nog voornamelijk zeevracht, maar op termijn ook luchtvracht. ,,Twee jaar terug had ik nooit een container retour, nu hebben we daar elke week drie of vier containers met exportlading. Er is een glasfabriekje, we zien houtsnijwerk langskomen en boekenkasten. Het is allemaal nog kleinschalig, maar er gebeurt een hoop in Suriname.”

FRANK DE KRUIF

Jos Steeman: ,,Surinaamse produkten als groente, fruit en vis zijn fantastisch. Maar er is gebrek aan goed verpakkingsmateriaal en koelfaciliteiten.” (Foto’s: Herman van Os)