Als veroorzakers van deze weergaloze stijging worden de kleine beleggers genoemd, die hun eindeloze stroom spaargeld in kwaliteitsaandelen willen beleggen. In Nederland is het nog niet zover. Anders zou de AEX- index de 500 al zijn gepasseerd. De huidige ontwikkeling van DJI wordt ook aan andere factoren toegeschreven. Vooral het feit dat de Amerikanen door hun betere concurrentiepositie op de wereldmarkt hun gebruikelijke optimisme hebben herkregen, wordt belangrijk geacht. Hun exportpositie is aanzienlijk versterkt. Dat is mede te danken aan de minder dominante rol van Japan op de wereldmarkt. Denk hier ook aan de goedkope dollar die de export van Amerikaanse produkten vergemakkelijkt. In Amsterdam zakte de AEX-index op diezelfde feestelijke dag in New York met 2,21 punt tot 461,30. De volgende dag werd 0,87 punt van dat verlies ingehaald. Nederlandse aandelen zijn in de VS op slag minder populair nu de Amerikaanse beleggers uitsluitend hun eigen Wall Street in het vizier houden en geen belangstelling meer lijken te hebben voor al het moois dat op Beursplein 5 te koop is.

Cyclische waarden

De bedrijfsresultaten van veel zogenaamde cyclische waarden, waarvan de verwachtingen veel te hoog gespannen waren en die dus tegenvielen, veroorzaakten een negatief koerseffect. Het valt op hoe snel dergelijke invloeden zich in de sectoren technologie, chemie, staal en papier, via de internationale aandelenmarkten verspreiden. De beleggers zoeken ter compensatie op grote schaal hun toevlucht in non-cyclische kwaliteitsfondsen. En dat is dan ook precies een der oorzaken van een 5000+ DJI. De vrees voor ongelukken in de sector der cyclische waarden wordt aangewakkerd door enkele probleemgevallen. Vooral de koers van KNP BT heeft het zwaar te verduren als gevolg van grote problemen in de verpakkingsdivisie. Die problemen hebben geleid tot het vertrek van twee divisiedirecteuren. Daarover straks meer.

Het aandeel KNP BT, dat eind juli nog f 54,50 noteerde, is als gevolg van de troebelen teruggevallen tot f 40 met even zelfs een dieptepunt van f 39,30.

De ellende bij KNP BT is deels toe te schrijven aan een extreme voorraadvorming van oud papier op de wereldmarkt voor deze belangrijke grondstof. Op het ogenblik proberen fabrieken in vooral Duitsland en Japan hun voorraden in te krimpen alvorens tot aanvulling over te gaan. Voor het transportbedrijf betekent dat minder lading zodat actief nieuwe klanten moeten worden gezocht.

Transportwaarden

De koersen van de transportwaarden hebben zich in de afgelopen beursweek als volgt ontwikkeld:

23.11 17.11

CMB 2055 2070

Frans Maas 52,10 52,30

KLM 53,10 53,90

Nedlloyd 34,90 37,30

Van Ommeren 45,00 46,90

Pakhoed 41,40 40,70

De koersontwikkeling bij Nedlloyd is bijna tragisch. Sinds 16 augustus van dit jaar is de koers met circa f 27,00 tot het huidige rampniveau teruggevallen. Een van de problemen in de transportsector is een rentabiliteit die maar niet tot een niveau van 5% of liefst nog iets meer kan worden opgevijzeld. Vijf procent minimaal is nodig om te kunnen investeren.

Toch is er vooral in het internationale transportbedrijf een vrij aanzienlijke verbetering te constateren. In 1993 was de rentabiliteit hier nog 1,3% negatief, om in 1994 op te lopen tot 1,4% positief. Deze op zichzelf trieste percentages mogen gezien worden als een van de oorzaken van de impopulariteit van transportbedrijven in het beursverkeer.

Die impopulariteit maakt de financiering moeilijk. De officiele kapitaalmarkt valt vrijwel altijd af. Bankkrediet is een (duur) alternatief. Een ander, interessanter alternatief kan de participatiemaatschappij zijn. Die timmeren echter te weinig aan de weg, zodat zij bij het aantrekken van nieuw vermogen ‘een der laatste opties’ zijn, aldus drs. S. J. Alleman, voorzitter van de NVP, de Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen. Hij stak echter de hand in eigen boezem toen hij constateerde: ,,We kunnen dan verwijtend naar de ondernemer kijken, maar doen er verstandiger aan om zelf veel actiever ons produkt aan de man te brengen.”

Nedlloyd

Ondanks de extreem zware koersdaling zijn er toch nog analisten die de toekomst van het concern niet al te somber inzien. Credit Lyonnais Bank Nederland (CLBN) heeft in de jongste ‘Beurstour’ het advies gewijzigd van ‘verkopen’ in ‘houden’. ‘Na de sterke koersdaling van zo’n f 15 in oktober j.l. vinden wij dat de huidige situatie voldoende in de koers is verwerkt’. Dat getuigt van een iets te grote dosis optimisme, omdat het gewijzigde advies was gebaseerd op een koers van f 37,40. CLBN zegt onder meer van mening te zijn dat sommige problemen, zoals de lage capaciteitsbezetting van de nieuwe diensten tussen de belangrijkste havens in Zuidoost-Azie en Noordwest Europa, slechts van tijdelijke aard zijn.

De rentetarieven op de Amsterdamse geld- en kapitaalmarkt blijven dalen. Deze daling is mede een gevolg van de verlaging van de officiele voorschotrente van de Nederlandsche Bank met 0,25%-punt tot 3,25%. Aangenomen mag worden dat enige verdere daling niet onmogelijk is als ook de Amerikaanse Federal Reserve Board en de Deutsche Bundesbank soortgelijke besluiten nemen. In de afgelopen beursweek bleef het rendement op de 7% 10-jarige staatslening per 2005 uiteindelijk onveranderd staan op 6,34%. Het AIBOR (Amsterdam Interbank Offered Rate) tarief viel echter terug van 3,83% tot 3,77%.

Dat het rendement van de staatsobligaties in Amsterdam de afgelopen week enkele dagen twee basispunten opliep werd geweten een buitenlandse beleggers die winst namen om over te stappen op Duitse obligaties. In New York ging het rendement op de 10-jarige staatsleningen terug van 5,98% tot 5,94%.

Valutamarkten

De koers van de Amerikaanse dollar blijft op een niveau van rond f 1,58 hangen:

22.11 1,57830

21.11 1,57860

20.11 1,58540

17.11 1,56970

16.11 1,57490

15.11 1,57090

Zelfs het nieuws over de regeling van het conflict over de Amerikaanse begroting leidde niet tot enige koersverbetering.

De Franse franc heeft zijn kracht getoond op de dag, dat een afname van de Franse industriele produktie in september met 1,8% bekendgemaakt werd. Helemaal ongeschonden kwam de franc er die dinsdag niet af: de koers daalde van f 32,520 tot f 32,460 per 100, maar een dag later zette de daling zich voort: f 32,455.

De Italiaanse lire doorstond het nieuws over 6% inflatie in september goed. De weerstand werd bevorderd door de goedkeuring van de begroting-1996 door de Italiaanse senaat.

De koersen van beide Europese munten ontwikkelden zich in de afgelopen beursweek in Amsterdam aldus:

22.11 32,455 0,09925

21.11 32,460 0,09920

20.11 32,520 0,09940

17.11 32,390 0,09880

16.11 32,475 0,09920

15.11 32,390 0,09865

De koers van het pond sterling beweegt zich thans op een niveau van f 2,45800. Dat is in een week tijd een stijging met f 0,00650.

EU

Neil Kinnock, transportcommissaris van de Europese Unie, wil dat de lidstaten meer geld beschikbaar stellen voor het ambitieuze programma van trans-Europese transportnetten. Hij waarschuwt dat bepaalde transport-, energie- en telecomverbindingen niet gebouwd kunnen worden tenzij nieuw geld beschikbaar komt.

In een analyse wijst Kinnock op de tekortkomingen in een vijfjarenplan voor de infrastructurele ontwikkelingen, waarvoor Ecu 1,8 miljard of omgerekend f 3,7 miljard zal worden uitgegeven.

De EU-regeringen zijn tot dusver voorbijgegaan aan het belang van die trans-Europese transportnetten voor de werkgelegenheid, een grotere concurrentiekracht en het functioneren van de gemeenschappelijke markt.

In de analyse wordt gewezen op de ernstige financieringsproblemen bij twee van de 124 projecten. Die twee projecten zijn de hoge-snelheidslijn, die Parijs moet verbinden met Brussel, Keulen, Amsterdam en Londen. In de komende vijf jaar zal daarvoor Ecu 200 miljoen in het Belgische traject moeten worden gestoken, Ecu 120 miljoen in het Nederlandse deel en Ecu 200 miljoen in het Engelse. Bovendien is voor de financiering van de lijn, die Parijs via Straatsburg met Duitsland moet verbinden, nog Ecu 200 miljoen nodig.

Als voorbeelden van ongewenste praktijken bij de uitvoering van railverbindingen wordt gewezen op de rol die de nationale autoriteiten hierbij spelen. In het bijzonder wordt hier genoemd het project over de Brenner voor de verbinding Munchen-Verona. De uitvoering geschiedt traag; financieringsproblemen zijn nog niet opgelost.

Opruiming

Bij ondernemingen met grote en kleine problemen vertrekken op het ogenblik veel topmensen. De grootste opruiming vertoont KNP BT: de slechte resultaten van de verpakkingsdivisie hebben geleid tot het heengaan van de directieleden ir. Bert Paalman en drs. Frans Spits. Nauwelijks 24 uur later werd bekend, dat onmiddellijk na de algemene vergadering van aandeelhouders op 25 april 1996 ook de voorzitter van de raad van bestuur, drs. R. van Oordt, en de vice-voorzitter, mr. K. de Kluis, zullen opstappen. Daarna zal de raad van bestuur bestaan uit F. J. de Wit, drs. R. W. J. M. Bonnier, drs. F. H. J. Koffrie en W. Pfarl. Ook bij andere beursfondsen zijn dit jaar in een onplezierige sfeer veel topmensen vertrokken. Maar ook in de sector der incourante fondsen en familiebedrijven zijn nogal wat koppen gerold.

door WIM VAN DER MEULEN