De door het renteverloop op gang gebrachte geldstromen komt voor het grootste deel terecht bij de beleggingsfondsen, die zich vooral richten op kwaliteitsaandelen. Als al eerder geconstateerd, mogen de 30 waarden, die worden gebruikt voor de berekening van het Dow Jones indexcijfer van 30 industrie-aandelen (DJI) tot die kwaliteitsfondsen worden gerekend. Dat is dan ook een voorname oorzaak van de stijging van dit indexcijfer. De grote vraag is en blijft hoe lang deze euforie zal duren. En wat gebeurt er daarna? Ontstaat er dan een koersval als in oktober 1987, toen DJI op een enkele beursdag met 508 punten zakte?

DJI bereikte woensdag een recordstand van 5105,56. Dat betekent een stijging van liefst 1268 punten sinds de eerste beursdag van dit jaar. In Amsterdam is de AEX-indez van effecten- en optiebeurs opgelopen tot 477,22. De week kende in Amsterdam een zwakke dag als gevolg van enige bezorgdheid over een grote aankoop van het uitgeversconcern Wolters Kluwer in de Verenigde Staten en daalde toen van 475,62 tot 473,85.

Zurich

Ook de effectenbeurs van Zurich stijgt onafgebroken als gevolg van de extreem lage Zwitserse rente en een aanhoudende stroom beleggingsgeld uit het buitenland. Opvallend bij deze gunstige koersontwikkeling is, dat ze vrijwel geheel gedragen wordt door aandelen van farmacieconcerns en verzekeringsmaatschappijen. De ontwikkeling is zelfs zo positief, dat de koersen in Zurich sterker stijgen dan op enige andere beurs op de wereld het geval is. Als bijzonder positief ervaren beleggingsanalisten, dat de koersen sinds het begin van dit jaar heel geleidelijk zijn gestegen – van een plotselinge koersexplosie is dus geen sprake. Enkele koersstijgingen sinds 2 januari van dit jaar: farmacie: Koche + 35%, Sandoz + 42%; verzekeringen: Schweizer Ruck + 60%.

Transportwaarden

De koersen van de transport- en opslagwaarden zijn in de afgelopen beursweek meerendeels op een hoger niveau gekomen. Uit de koersontwikkeling blijkt dat deze fondsen, die over het algemeen niet ‘goudgerand’ worden geacht, met uitzondering van Nedlloyd toch beginnen te profiteren van het huidige gunstige beursklimaat.

Op de wisselmarkten profiteren veel ‘zwakke’ valuta’s van de dalende rentetarieven in de verschillende landen. Dinsdag 28 en woensdag 29 november werd de koers van de dollar bijvoorbeeld beinvloed door speculaties over een renteverlaging in Duitsland. AIBOR (Amsterdam Interbank Offered Rate) daalde in de afgelopen periode van 3,77% tot 3,73%. Op de geldmarkt in Zurich daalde het driemaands tarief op de geldmarkt van 4,1% begin januari tot 2% nu.

Euro

Achter veel schermen wordt hard gewerkt aan de creatie van een pakket sluitende voorwaarden voor de invoering van de ecu of euro of hoe de komende munt van de Europese Unie ook mag heten. Naar buiten blijkt weinig van die arbeid behoudens dan de forse budgettaire ingrepen waarmee een aantal prominente landen zich voor opname in de EMU wil classeren. Dat streven veroorzaakt hier en daar grote sociale onrust, omdat in de sfeer van de financieringstekorten ingrijpend in allerlei begrotingsposten moet worden gesneden. In Nederland zijn de acties van de politie en bij het openbaar vervoer voorbeelden van die onrust.

Britse begroting

In Londen is dezer dagen de rijksbegroting voor 1996 ingediend. In een commentaar schrijft de Financial Times dat het land in 1998 op basis van de huidige situatie zal kunnen voldoen aan de normen, die in het verdrag van Maastricht worden gesteld voor de staatschuld en het financieringstekort. De grote vraag is en blijft echter of Engeland bereid is tot de EMU toe te treden – zoals bekend is dat nog lang niet zeker.

En dan vraagt de Financial Times: wie gelooft in dit rozige beeld na de teleurstellende resultaten van dit jaar? Of die toetreding lukt is afhankelijk van de economische groei en de beheersing van de staatsuitgaven (ook voor een land als Frankrijk geldt deze stelling). Na deze begroting zal de conservatieve regering er nog een presenteren en dan worden verkiezingen gehouden voor het Lagerhuis. Wil de conservatieve regering kans maken op een stembuszege in het voorjaar van 1997, dan zal zij een situatie moeten creeren, waardoor het mogelijk wordt de rente en de belastingen te verlagen zonder een extreme vergroting van het inflatierisico.

Een van de voorstellen in de begroting-1996 behelst een verlaging van de inkomstenbelasting met gemiddeld 190 of omgerekend f 475 voor 26 miljoen gezinnen. Belastingbetalers met een hoog inkomen zullen zelfs 311 per jaar (ca. f 780) minder IB behoeven te betalen.

‘De financiele markten moeten ervan worden overtuigd, dat de noodzakelijke combinatie van een straffe beheersing van de staatsuitgaven tezamen met economische groei een haalbare kaart is. Mits hij die markten daarvan kan overtuigen, zal de minister van Financien in staat zijn de rentetarieven straffeloos te verlagen. Zo niet, dan bevindt de regering zich in een moeilijk parket. De minister heeft zijn best gedaan. Zijn lot ligt thans in de handen van anderen’, zo schrijft de Financial Times.

De ideale positie, waarin het Verenigd Koninkrijk zich volgens de conservatieve regering bevindt, is in Nederland bepaald nog geen feit. De vrees dat in 1998 niet aan de EMU-normen kan worden voldaan, is nog steeds levensgroot aanwezig en de sociale onrust, die thans manifest is geworden, moet worden geweten aan het rigoureuze bezuinigen op de begrotingsposten van de meest arbeidsintensieve departementen.

Fusiegolf

Een aardig bijverschijnsel van de EMU, de Europese Monetaire Unie, zal volgens Hilmar Kopper, voorzitter van de raad van bestuur van de Deutsche Bank, een fusiegolf van Europese banken zijn. Die banken zullen de handen ineen willen slaan zodra de Europese munteenheid een feit is en de concurrentie op een internationale schaal is toegenomen.

Alleen de grote jongens zullen overleven op de globale bankmarkt, zei hij, bij zijn toehoorders de indruk achterlatend, dat de Deutsche Bank als het zover is, bereid gevonden zal worden kleine banken over te nemen. De Deutsche Bank is een pleitbezorger voor de Europese munt. De invoering van deze munt zal zijn bank DM 100 miljoen kosten, terwijl de valutahandel en aanverwante zaken sterk in omvang zullen slinken.

De strategische beloning zal echter een versnelling zijn van de globalisering van het Europese bankbedrijf en nieuwe kansen betekenen op het vlak van de handel in effecten, asset management, derivaten en kredietfinanciering. In het bijzonder wordt veel verwacht van welgestelde relaties, die over de nationale grenzen heenzien.

Onrust

Alexandre Lamfalussy, president van het Europese Monetaire Instituut (de voorloper van de Europese centrale bank), vreest voor ’turbulentie op de valutamarkten’ tussen nu en 1998, wanneer besloten moet worden welke landen rijp zijn voor toetreding tot de EMU, de Europese Economische en Monetaire Unie. De valutahandelaren zullen langzamerhand beginnen te overwegen welke landen tot de EMU kunnen toetreden en op welk niveau hun koersen zullen worden gefixeerd. Voor internationaal opererende bedrijven als in de transportsector een weinig opwekkend vooruitzicht.

Lanfalussy ziet weinig mogelijkheden om aan een dergelijke ontwikkeling te ontkomen. Wel meent hij dat die turbulenties van 1998 tot en met 1 januari 1999, wanneer de EMU een begin maakt met zijn werkzaamheden, beheersbaar zullen zijn. Veel zal zijns inziens afhangen van de keuze van landen die tot de EMU toetreden. De juiste keuze betekent een minimaal turbulentierisico omdat die landen dan moeten hebben voldaan aan de convergentiecriteria van het Verdrag van Maastricht. Bovendien kunnen valutaspeculaties worden vermeden door gemiddelden over een bepaalde periode te gebruiken ter vaststelling van de EMU-koers.

CanPac

Canadian Pacific, het concern met grote belangen in de sectoren transport, energie, hotelaccommodatie en onroerend goed, gaat ingrijpend reorganiseren. Een van de te treffen maatregelen is een verplaatsing van het hoofdkantoor van het spoorwegbedrijf (CP Rail) van Montreal naar Calgary. Deze verhuizing, zo wordt benadrukt, heeft niets te maken met het onafhankelijkheidsstreven in Frans Quebec. Door de reorganisatie zal een holding ontstaan met daarin zes werkmaatschappijen: CP Rail, CP Ships, PanCanadian Petroleum, Fording Coal, Marathon Realty en CP Hotels.

De holding behoudt de naam Canadian Pacific. Verder zullen de preferente aandelen worden omgewisseld in gewone aandelen en wel in de verhouding van een gewoon aandeel voor 4,263 prefs. Ten laste van het resultaat voor het vierde kwartaal zal Can$ 700 miljoen extra worden afgeschreven op het spoorwegbedrijf en Can$ 275 miljoen op het onroerend goed. Slotdividend-1995 Can$ 0,12 tegen Can$ 0,08 voor 1994.

CP Rail wordt een werkmaatschappij die voor 100% eigendom is van de holding en die rechtstreeks toegang zal hebben tot de kapitaalmarkten en bovendien zelf acquisities zal kunnen doen en zelf haar marketingoperaties zal kunnen organiseren. Rationalisatiemaatregelen en de verhuizing naar Calgary zullen echter de afvloeiing van 1450 voornamelijk administratieve medewerkers ten gevolge hebben. Besparing Can$ 100 miljoen per jaar.

Nedlloyd

Nedlloyd is na enkele redelijke kwartalen weer diep in de problemen gekomen. Op 9 oktober werd al bekendgemaakt, dat de resultaatontwikkeling in juli en augustus was tegengevallen en dat de nettowinst exclusief eenmalige baten en lasten dit jaar belangrijk lager zou uitkomen dan in 1994. Eerder was verklaard, dat dat winstcijfer tenminste gelijk zou zijn aan de f 107 miljoen van 1994.

Thans wordt rekening gehouden met een halvering van deze prognose. Dat betekent dus een teruggang tot f 53,5 miljoen! Aangezien voor de eerste drie kwartalen een nettowinst excl. eenmalige baten en lasten van f 61 miljoen wordt verantwoord, moet het vierde kwartaal dus worden afgesloten met een verlies van f 7,5 miljoen.

Het resultaat inclusief eenmalige baten en lasten zal bovendien voor het gehele jaar lager zijn dan de f 88 miljoen voor de eerste negen maanden. Wil het concern uiteindelijk toch nog quitte spelen dan zal van die f 88 miljoen maximaal f 34,5 miljoen mogen worden afgeknabbeld.

Bij een cyclisch concern als Nedlloyd dient altijd rekening te worden gehouden met grote winstschommelingen. Ditmaal is er echter behalve van cycli (de zeescheepvaart is weer in de rode cijfers beland), maar ook van een ramp: de onregelmatigheden die recentelijk bij de vestiging van Nedlloyd Road Cargo (groepage) in Oostenrijk zijn geconstateerd in de bedrijfsvoering en de financiele verantwoording. Die onregelmatigheden strekken zich uit over een periode van meerdere jaren. In het vierde kwartaal zal dit leiden tot een belangrijke eenmalige last. Inmiddels worden maatregelen genomen.

Dat het hier een ernstige zaak betreft blijkt wel uit de mededeling, dat de ‘belangrijke eenmalige last bij Nedlloyd Road Cargo Oostenrijk, mede in aanmerking genomen een te verwachten eenmalige bate, zal leiden tot een belangrijk lager positief saldo van eenmalige baten en lasten dan het over de eerste negen maanden van dit jaar behaalde bedrag van f 88 miljoen’.

Voor buitenstaanders is het bevreemdend, dat de externe accountants van de groep niet eerder iets van die niet geringe onregelmatigheden hebben geconstateerd. En dan ook te bedenken dat tot op het hoogste niveau van het concern registeraccountants de dienst uitmaken!

door WIM VAN DER MEULEN