Op de vorige BedrijfsautoRAI, in 1994, introduceerden Fiat, Peugeot en Citroen hun nieuwe bestelwagen, de Ducato, de Boxer en de Jumper. Ruime voertuigen in een keur van uitvoeringen, te beginnen bij een laadvermogen van een ton, en met een 1,9 liter dieselmotor als meest bescheiden krachtbron. De drie identieke, in een Zuiditaliaanse fabriek gebouwde bestel wagens zijn 1,80 meter breed en zien er gewoon fors uit.

Groter in elk geval dan een paar andere nieuwelingen op die zelfde beurs, en wel de Hyundai H 100, de Kia Besta en de Asia Hi-Topic. Deze bestelwagens, afgeleid van Japanse techniek, meten 1,69 meter in de breedte, hebben ook een sterke motor, maar zijn korter. Aangepast aan de Aziatische infrastructuur met veel kleinere straatjes dan in Europa moeten deze voertuigen wel kleiner zijn.

Export naar Europa betekent dat deze voertuigen het nooit zullen winnen van de Ducato, Boxer, Jumper en hun concurrenten van Mercedes, Volkswagen en Ford. De Aziaten creeerden een eigen marktsegment van minder dan duizend kilo laadvermogen. Mercedes deed bescheiden mee met de in Spanje geproduceerde MB 100. En Volkswagen en Ford keurden hun Transporter en Transit terug tot 800 kg laadvermogen en maakten ze zo goedkoper. Toch willen de Europeanen meedoen met voertuigen die speciaal zijn bedoeld voor dit kleinere segment in opkomst. De Europese automerken worden geholpen door een eigen stukje techniek, dat van de Multi Purpose Vehicles.

Uitvloeisel

Het is al geruime tijd in de mode om zoveel mogelijk varianten te bouwen op dezelfde bodemplaat. Dit is een uitvloeisel van de massaal door Europeanen en Amerikanen overgenomen Japanse produktiemethoden. Renault creeerde als het ware het marktsegment met de Renault Espace, volgens velen nog steeds de mooiste en beste auto in deze nieuwe klasse van zevenzitters. Vreemd genoeg heeft juist Renault tot dusverre verzuimd om een bestelwagenversie op de markt te zetten. Een bestelwagen-Espace zou prima passen tussen de Renault Express (500 kg laadvermogen) en de Renault Trafic (1.000 kg) bestelwagens. Het eerder genoemde drietal Peugeot, Citroen en Fiat, hierna te noemen Sevel-partners, deed dat wel. De Fiat Ulysse, Peugeot 806 en Citroen Evasion zijn door het dak te verhogen en de wielophanging en de vering te versterken zo inzetbaar als bestel wagens. Ze zijn op de RAI te zien en raken de Aziaten precies waar het pijn doet: het Sevel-trio heeft veel betere eigenschappen en biedt meer comfort bij hetzelfde laadvermogen van iets meer dan 800 kg.

De Fiat Scudo, de Peugeot Expert en de Citroen Jumpy zijn drie bestelwagens met de rij-eigenschappen van een personenwagen, maar met het laadvermogen van een bestelwagen. Het drietal is in verschillende uitvoeringen te krijgen. Op termijn zou er nog sprake kunnen zijn van een versie met langere wielbasis, maar wanneer die komt staat niet vast. De carrosserie waarop deze drie bestelwagens zijn gebaseerd, biedt een laadlengte van 2,06 meter.

Ook Mercedes-Benz heeft een enkele bodemgroep ontwikkeld voor een multi-purpose vehicle, zo’n zevenzitter voor gezinsdoeleinden annex compacte bestelwagen. Verschil is wel dat de Mercedes-Benz Vito, zojuist uitgeroepen tot ‘Van of the Year’, een laadvermogen heeft van duizend kilogram. Net als het Sevel-trio is de Mercedes echter lager dan andere bestelwagens uit de eentonsklasse. Net als indertijd de voorganger MB 100, is ook dit de enige Mercedes op dit moment met voorwielaandrijving. Met de motor en de aandrijving voorin, ontstaat een compacte ‘aandrijfunit’. Mercedes heeft de auto zo ontworpen dat hij precies een europallet kan laden tussen de wielkasten. De Mercedes-Benz Vito wordt goedkoper dan de oude MB 100, maar weer duurder dan de veel ruimere VW Transporter en Ford Transit. Het is dus echt een ‘image builder’ voor degenen die zonder de ruimte van een Transporter of Transit kunnen. Mercedes gebruikt dezelfde motoren als voor de grotere Sprinter bestelwagen. Bovendien is er een honderd pk-versie, die node wordt gemist in de Sprinterklasse.

Van de Vito is het niet waarschijnlijk dat er afgeleiden komen zoals een versie met hoog dak of een dubbele cabine. Wel staat vast dat er een MPV-versie komt, de Viano. Deze zal wat luxer zijn aangekleed. Het is een echt vrijetijdsvoertuig om te concurreren met de Espace en het voornoemde Sevel-drietal.

Ook Volkswagen en Ford hebben zich inmiddels op de MPV-markt gemeld, respectievelijk met de Sharan en de Galaxy. De modellen lijken zo sprekend op elkaar dat de fabriekslogo’s en typenamen uitsluitsel moeten geven. Het wekt geen verbazing dat ze zij aan zij in dezelfde fabriek (in Portugal) worden gebouwd. Officieel is er van bestelwagenuitvoeringen nog geen sprake, maar wie een Sharan of Galaxy met grijs kenteken wenst, kan zich wenden tot Terberg Specials in IJsselstein, waar de eerste exemplaren nu worden omgebouwd. Terberg Specials doet van huis uit veel voor Ford. Zoveel dat het Nederlandse bedrijf ook een vestiging opende in het Belgische Genk, niet ver van de Fordfabrieken daar. Des te meer reden om er rekening mee te houden dat er van de Galaxy en later wellicht de Sharan, bestelwagenversies op grijs kenteken te verwachten zijn.

Aziatisch antwoord

Het enige wat de Aziaten tegen deze stortvloed van nieuwe Europese bestelwagens kunnen doen, is zelf kiezen voor modeldifferentiatie. Dat wil zeggen meer modellen maken om de verschillende marktsegmenten op maat te bedienen. Toyota begreep dat als eerste en liet in Brussel, waar de op een na grootste autofabrikant ter wereld een grote vestiging heeft, een compleet nieuwe HiAce bestelwagen ontwikkelen. Toyota voorziet dat de afzet van bestelwagens in Europa, 675.000 stuks in 1995, doorgroeit naar 800.000 stuks tegen het einde van deze eeuw. Toyota baseert zich op cijfers van het toch vaak wat optimistische Britse onderzoeksbureau DRI.

Toyota wil in 1996 in Europa 36.000 nieuwe HiAces verkopen. Een ambitieuze doelstelling, maar gezegd moet worden dat de nieuwe HiAce in vrijwel alles van andere Aziatische bestelwagens verschilt. In de eerste plaats is daar de afwijkende breedte. De nieuwe HiAce is geen 1,69 meter breed, tot dusverre de standaard bij de Aziaten, maar 1,80 meter. Een europallet past daardoor mooi tussen de wielkasten. De wielophanging is onafhankelijk, er is sprake van achterwielaandrijving en de motor, die in de lengte voor de inzittenden staat, is makkelijk te ‘servicen’. Bovendien is de HiAce standaard van alle veiligheidsattributen voorzien, inclusief een bestuurders-airbag. Daar komt nog bij dat de HiAce erg stil is, en afgezet tegen de Europese concurrentie net iets goedkoper. De nieuwe HiAce is wel veel duurder dan de oude, maar is dan ook veel groter en beter.

Het kan overigens haast niet anders of de HiAce krijgt navolging van de Aziatische concurrenten, Hyundai voorop.

Nieuwe eisen

Op de RAI zullen van de bestaande bestelwagens veel uitvoeringen te zien zijn met een gekoelde laadruimte. Dit is het gevolg van nieuwe eisen ten aanzien van het vervoer van voedingsmiddelen. Sinds 1 januari is de zogenaamde HACCP-richtlijn in werking, Hazard Analysis of Critical Control Points.

Elk bedrijf dat voedingsmiddelen verwerkt, vervoert, of wat dan ook, moet beschrijven hoe het risico’s voor bederf tot een aanvaardbaar niveau terugbrengt en hoe het dat in de praktijk denkt te controleren. De beschrijving moet worden voorgelegd aan de Keuringsdienst van Waren.

Bij bederfelijke goederen is de transportfase het meest riskant. Gevolg is dat veel bedrijven, voorzover ze dat nog niet gedaan hebben, hun bestelwagen(s) moeten laten ombouwen of verbouwen of zelfs een nieuwe aanschaf moeten doen. Anderen kunnen volstaan met de installatie van een koelmachine.

Tot de grootste aanbieders van laadruimten geschikt voor geconditioneerd vervoer behoren Carrosseriebedrijf Harderwijk en Terberg Specials uit IJsselstein.

Lichtste klasse

Ook in de lichtste klasse, die van kleine bestelwagens tot 500 kg laadvermogen, treden de nodige veranderingen op. Eerst is daar de ‘gefacelifte’ Ford Courier, die waarschijnlijk niet op de RAI zal staan, maar waarvan de introductie wel aanstaande is. Ford heeft het erg goed gedaan in dit lichte koerierssegment, ook al omdat het zo ongeveer de grootste laadruimte in deze klasse aanbood.

Grootste nieuws in deze klasse is de lang verwachte komst van de nieuwe Volkswagen Caddy. Een koeriersauto die van de Polo is afgeleid en die vanwege een goede uitrusting, een slimme lijst extra’s en een geroutineerde organisatie op de achtergrond, voorbestemd lijkt om hoge ogen te gaan gooien. Een basisprijs van net geen 20.000 gulden is daarbij mooi meegenomen.

De Volkswagen Groep kon de verleiding niet weerstaan de Caddy ook als Seat Inca uit te brengen. De bodemplaat van de Polo-personenwagen wordt ook voor de Seat Ibiza personenwagen gebruikt. De Inca is een fractie lager in de markt gepositioneerd. De uitvoering is echter een stuk minder royaal dan de Caddy, maar die is maar weinig duurder. Of deze manier van doen Seat uit de rode cijfers helpt, is dus zeer twijfelachtig. Natuurlijk is de Inca wel een alternatief voor wie de Caddy niet wil. Ook van deze kleine bestelwagen is een dieselmotor van 1,9 liter wellicht de meest verkochte versie. Er zijn (evenals bij Ford) uitvoeringen met achterbanken leverbaar.

Nabije toekomst

Ook na de RAI wordt de markt verrijkt met nieuwe bestelwagens. Voornamelijk uit Europa, hoewel het erop lijkt dat ook Mitsubishi niet te lang meer kan wachten met drastische vernieuwingen. In Europa werken fabrikanten regelmatig samen in projecten. Voorbeeld is de nieuwe Volkswagen LT, de bredere, zwaardere broer van de Transporter, waarvan VW de opvolger samen met Mercedes-Benz heeft ontwikkeld. In elk geval krijgt deze nieuweling een 100 pk-motor in VW-uitvoe ring, dus Mercedes zal deze motor waarschijnlijk eveneens leveren.

Een andere samenwerking betreft die tussen Renault en Iveco. In eerste instantie startte Renault de ontwikkeling van een lijn lichte bedrijfswagens samen met DAF. Na het faillissement van DAF kon de samenwerking niet worden voortgezet. Renault tuigde de bestaande modellen nog maar eens op en ging verder met Iveco. Ook al ziet de Iveco Daily er tijdloos uit, ook deze heeft niet het eeuwige leven. Het wachten is nu op een gezamenlijke nieuwe serie.

Tot slot staat er een facelift op stapel voor de Volkswagen Transporter. Een beetje de moeder van de hele bestelwagenbranche, maar taaiere concurrentie dwingt Volkswagen goed bij de les te blijven. Naar verluidt wordt ook de motorenkeus uitgebreid.

De Fiat Scudo heeft, ook in de gedaante van Citroen Jumpy en Peugeot Expert, het comfort van een personenauto en het laadvermogen van een bestelwagen. Fransen en Italianen concurreren in dit marktsegment samen.

De nieuwe, lichte Mercedes-Benz Vito werd ‘Van of the Year’.