Federaal minister van justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) lichtte één en ander toe tijdens een bezoek aan de terminal van Mexico Natie, langs het Bevrijdingsdok – dat tot voor kort Delwaidedok heette – in de haven van Antwerpen. ‘Noch te vaak kunnen mensen met slechte bedoelingen in onze havens binnendringen’, aldus de minister. Daarom wil hij strengere normen opleggen voor de beveiliging van de havenfaciliteiten en stengere straffen voor indringers.

‘Bij een lichte overtreding zal er een proces-verbaal van waarschuwing worden uitgeschreven. Bij zware inbreuken kunnen de boetes oplopen tot vijftien jaar cel en enkele honderdduizenden euro’s. Dit staat los van andere strafbare feiten zoals drugsmokkel, waarvoor de strafwet van toepassing blijft.’

Helemaal nieuw is dat voor inbreuken op de beveiligingsvoorschriften een havenverbod kan opgelegd worden als sanctie. Dit zal in de praktijk vooral mensen afschrikken die voor hun werk in de haven moeten zijn. Zo’n sanctie kan hen hun baan kosten. In de bestaande wetgeving riskeren indringers ‘slechts’ twee jaar cel.

Wettelijke verankering

Van Quickenborne bezocht dezelfde dag naast de Mexico Natie ook de MPET-terminal. Dat waren bewuste keuzes. Beide containerterminals voldoen aan de hoogste huidige beveiligingsnormen en standaarden. Die wil hij wettelijk verankeren en overal doorvoeren, rekening houdend met de eigenheid en diversiteit van de havenfaciliteiten.

‘Het vereiste beveiligingsniveau wordt bepaald overeenkomstig de ISPS-code (International Ship and Port Facility Security Code, red.). Die maakt deel uit van de Europese regelgeving. België telt tweehonderd faciliteiten waarop de ISPS-code van toepassing is. Daarvan liggen er 85 in de haven van Antwerpen. Ook de haven zelf en bepaalde locaties langs de binnenwateren vallen onder ISPS.’

Binnen de bestaande wetgeving wordt voor elke havenfaciliteit een beveiligingsplan opgesteld op basis van een risicoanalyse. Deze analyse houdt rekening met onder meer het gevaar op indringing, de manipulatie van goederen, cybersecurity. De risico’s kunnen per haven sterk verschillen. Zo vormt drugsmokkel een groot probleem in de haven van Antwerpen en richten transmigranten er nauwelijks schade aan. In Zeebrugge is het net andersom.

Geen afdwingbare normen

De beveiligingsplannen worden voor advies voorgelegd aan een lokaal – per haven ingesteld – veiligheidscomité en aan de Nationale Autoriteit voor Maritieme Beveiliging (NAMB), samengesteld uit de federale politie, het Ocad (terrorismebestrijding), de staatsveiligheid, de douane, het Crisiscentrum, buitenlandse zaken, defensie en leefmilieu. Daarna worden ze ter goedkeuring voorgelegd aan de federale minister bevoegd voor de Noordzee. Dat is in de huidige regering Van Quickenborne. Voor deze beveiligingsplannen, die de havens, schepen en havenfaciliteiten moeten beschermen tegen terroristische aanslagen, spionage en sabotage, gelden voorlopig nog geen algemene, afdwingbare normen.

‘Dit biedt te veel ruimte voor interpretatie’, meent Van Quickenborne. ‘Bovendien is een betere opvolging op het terrein noodzakelijk. Zo kunnen er gaten zitten in omheiningen, is er onvoldoende camerabewaking en kan de toegangscontrole te wensen overlaten. Voor bijna een derde van de faciliteiten zijn er basismaatregelen aanwezig, maar worden ze niet consequent toegepast. In 14% van de gevallen zijn ze zelfs ontoereikend.’

Meer controles

Daarom gaat de minister in overleg met de sector duidelijke normen opleggen en meer controles invoeren. Hij beraadt zich momenteel over de adviezen die hij kreeg van de verschillende NAMB-leden. ‘Het is belangrijk dat alle neuzen in dezelfde richting staan. Met een nieuwe regelgeving doen we alvast de deuren dicht en kunnen we de beveiliging van en veiligheid in onze havens beter garanderen.’ De wetteksten worden tijdens de komende weken verder uitgeschreven. De hele parlementaire procedure om ze goed te keuren kan daarna nog enkele maanden duren.

De adviezen die aan de minister werden voorgelegd streven naar strenge standaarden, meer controle en sanctionering en een betere informatie-uitwisseling tussen de veiligheidsdiensten. Ze pleiten onder meer voor: registratie van alle personen en voertuigen die in en uit rijden, camerabewaking en de perimeterbeveiliging. Ze omvatten ook een wettelijke basis voor het gebruik van badges met biometrische gegevens zoals vingerafdrukken.

Tekst gaat verder onder de foto.

De samenstelling van de lokale veiligheidscomités wordt uniform over de verschillende havens heen. Hun plannen zullen niet langer door de minister maar meteen door de NAMB worden goed- of afgekeurd. Er komen meer gezamenlijke controles op het terrein door de verschillende bevoegde diensten. Hun inspecties zullen verder uitgebouwd en verfijnd worden op basis van risicoanalyses en gekende criminaliteitsfenomenen.

Bij de inspecties zal ook werk gemaakt worden van nieuwe mogelijkheden zoals de inzet van drones om de perimeterbeveiliging te controleren en het gebruik van 3D beelden. Die infrastructuur werkt op grote terminals zoals die van MPET – met een oppervlakte van 242 hectare – een stuk sneller dan inspecteurs te voet.