In een toelichting op de overslagcijfers over het eerste kwartaal, die een overall daling van 1,5% tot 113,6 miljoen ton laten zien, zegt topman Allard Castelein te verwachten ‘dat de ontwikkelingen in Oekraïne en de sterk verslechterde relatie van Rusland met veel andere landen in de rest van jaar van invloed zullen zijn op de overslagvolumes’.

Die effecten op de Rotterdamse overslag waren in het eerste kwartaal volgens hem ‘nog beperkt omdat de oorlog eind februari begon’. Maar inmiddels is de impact van de Europese sancties en de beslissingen van individuele bedrijven om geen zaken met Rusland meer te doen volgens Castelein in vrijwel alle sectoren merkbaar.

Met 62 miljoen ton, voor het overgrote deel inkomende, Russische lading, was het land vorig jaar goed voor ruim 13% van de overslag in Europa’s grootste haven. Het grootste deel van de Russische lading bestaat uit energiedragers ruwe olie (30% van de totale ‘crude’-overslag in Rotterdam), lng (25%) en olieproducten en steenkool (20%). Rusland exporteert verder onder meer staal, koper, aluminium en nikkel via de Nederlandse draaischijf. Van de totale containeroverslag was vorig jaar 8% Rusland-georiënteerd.

1,4% daling

De overslag van containers in Rotterdam is in het eerste kwartaal ten opzichte van vorig jaar in aantallen met 1,4% tot 3,6 miljoen teu gedaald en in ladinggewicht met 5,4% tot 35,6 miljoen ton. Die cijfers weerspiegelen een gemiddeld lager gewicht per beladen container en een toegenomen overslag van ‘empties’, lege containers. Rotterdam zegt overigens in het eerste kwartaal geen last te hebben gehad van de lockdowns in Shanghai.

De overslag van doorvoer-containers, waarin Rotterdam een sterke positie heeft, liep een stevige klap op met een terugval van ruim 21% tot zes miljoen ton. Het verlies van transshipment-lading is al sinds medio 2021 aan de gang en wordt vooral veroorzaakt door de overbezetting van de de deepsea-terminals. Om die te ontwijken hebben carriers ladingpakketten verlegd naar kleinere havens als Zeebrugge en Le Havre.

De havenbeheerder noemt verder de stormen in januari en februari als oorzaak van de overslagdaling. De terminals op de Maasvlakte lagen daardoor veelvuldig stil, waardoor vertragingen opliepen. Verder werden in maart de eerste effecten van de oorlog in Oekraïne zichtbaar. ‘De meeste rederijen hebben een boekingsstop ingevoerd voor Russische containerlading en ook de meeste deepsea terminals nemen geen exportlading voor Rusland meer aan, aldus HbR.

Antwerpen

In vergelijking met grootste concurrent Antwerpen heeft de Nederlandse haven de schade beperkt weten te houden. Die meldde vorige week een daling van de kwartaaloverslag in aantallen van maar liefst bijna 12% tot 2,7 miljoen teu en van ruim 13% tot ruim 31 miljoen ton. De Scheldehaven noemde daarbij niet expliciet het transshipment-segment, maar wees op de operationele problemen op de terminals als gevolg van de vertragingen in de containervaart en de enorme aanvoerpieken.

Rotterdam behandelde 51,5 miljoen ton vloeibaar massagoed in de eerste drie maanden van het jaar, 1% minder dan in 2021. De overslag van ruwe olie bleef met 25,5 miljoen ton vrijwel gelijk, maar HbR verwacht dat de aanvoer van Russische ‘crude’ vanaf het tweede kwartaal gaat dalen. De aanvoer van Russische stookolie, die vooral door de scheepvaart wordt afgenomen, is de afgelopen jaren al sterk gedaald.

De aanvoer van vloeibaar aardgas, ofwel lng, schoot omhoog als gevolg van het dreigend tekort aan aardgas in Noordwest-Europa. Daardoor werd in het eerste kwartaal de recordhoeveelheid van 2,7 miljoen ton lng verwerkt, 78% meer dan vorig jaar. De totale overslag van brandstoffen als diesel, benzine en jet fuel daarentegen daalde met ruim 20% tot 13,5 miljoen ton.

Productieproblemen

De overslag van ijzererts en -schroot viel bijna 20% terug, vooral door productieproblemen in de Duitse staalindustrie. De afhandeling van kolen daarentegen steeg met 4% tot nagenoeg zes miljoen ton, doordat de vraag naar kolen van de elektriciteitscentrales sneller toenam dan de vraag naar cokeskolen van de staalindustrie afnam.

De breakbulksector heeft een goed eerste kwartaal achter de rug met een groei van 19% tot 8,4 miljoen ton. De overslag van lading op wielen (ro/ro) groeide nog iets sterker, met ruim 20% tot 6,7 miljoen ton, dankzij het aantrekken van de vorig jaar ingezakte vraag vanuit het Verenigd Koninkrijk.

Ook het overige stukgoed noteerde een forse groei met een stijging van bijna 14% tot 1,7 miljoen ton. Het Havenbedrijf schrijft dit deels toe aan een verschuiving van containerlading naar breakbulk-vervoer om zo de torenhoge tarieven in de containervaart te ontlopen. Ook de overslag van staal en non-ferro metalen als aluminium groeide, maar veel Russische lading blijft momenteel op de terminals in de haven achter, zegt HbR.