De Antwerpse waterstof-tijdlijn is als volgt. Tot en met volgend jaar staan met name de planning en ontwikkeling op het programma, vanaf 2025 gaat er daadwerkelijk groene waterstof geproduceerd worden, vanaf 2027 komen de eerste grote importstromen binnen en vanaf 2030 wordt er fors opgeschaald.

‘De noodzaak voor een open-acces waterstofgasnetwerk in Noordwest-Europa is een no-brainer’, vertelt Maxime Peeters, programma-manager waterstof bij Port of Antwerp-Bruges. ‘Naast import, productie en verbruik in Antwerpen, transporteren we ook nu al waterstofmoleculen zoals ammoniak en methanol per trein en binnenvaart naar Duitsland. Maar om fors op te schalen, willen we eind 2025/begin 2026 ook een open-access netwerk met pijpleidingen voor waterstof hebben, die dan in 2028 onder meer met Duitsland en Nederland verbonden moet zijn.’

Peeters vervolgt: ‘De Europese waterstofbackbone is een absolute noodzaak waar gelukkig veel partijen zich al aan hebben gecommitteerd. Pijpleidingen leg je niet aan voor de korte termijn.’

Energiesysteem

Het Vlaamse havengebied zal een belangrijke rol spelen in het West-Europese energiesysteem, zo verwacht hij. ‘We beschikken over lokale waterstofproductie waarbij de CO2 straks wordt afgevangen en opgeslagen via de infrastructuur van Antwerp@C. Zo kunnen we de CO2-uitstoot van de huidige grijze waterstof drastisch verlagen, en krijg je zogenaamde blauwe waterstof.’

In Zeebrugge en Antwerpen zal ook productie van groene waterstof plaatsvinden via elektrolysers op basis van met name offshore wind. Peeters: ‘Niet op gigantische schaal, maar het is wel een belangrijk project om de eerste groene moleculen hier te krijgen. De concessieovereenkomst met het Amerikaanse bedrijf Plug op de Antwerpse site NextGen District voor een 100MW-elektrolyser is begin juni getekend, en ook in Zeebrugge komt een elektrolyser, met het project Hyoffwind van Virya Energy en Fluxys. Al zien ook wij tegenwoordig veel aankondigingen van waterstofprojecten voorbij komen waarbij beloftes over ‘groter groter groter’ en ‘meer meer meer’ worden gemaakt. Het gaat erom kritisch te bekijken welke projecten al door de onderzoeksfase heen zijn en waarbij concrete toezeggingen zijn gedaan.’

‘Als de West-Europese industrie wil vergroenen, dan zal grootschalige import nodig zijn’, aldus Peeters. ‘Het overgrote deel van onze totale energievraag zal door geïmporteerde moleculen ingevuld moeten worden. Net zoals dat in Duitsland het geval zal zijn.’

Importmarkt

Om de importmarkt te lanceren, moeten er echter nog zaken geregeld worden. Peeters: ‘Om de keten op gang te trekken, is financiële ondersteuning nodig vanuit de overheden, zowel binnen de lidstaten als Europees, want er zit behoorlijk wat risico op de projecten. En niet alleen capex-steun (investeringsuitgaven, red.), maar ook opex-steun (operationele uitgaven, red.). Er is nog geen marktprijszetting, dus die onzekerheid moet uit de markt worden genomen. Verder moet de initiële kostenkloof worden gedicht. Uiteindelijk willen we naar een commodity-markt. Daarvoor moet er ook duidelijkheid komen over de vraag: wat is groen? Certificatie is cruciaal zodat iedereen aan dezelfde regels voldoet, evenals helderheid over bepaalde doelstellingen die zouden worden opgelegd. Belangrijk daarbij is natuurlijk dat Europa een level playing field bewaakt. Met de Green Deal en de waterstof-strategie heeft Europa de markt in gang gezet. Sinds die zijn gelanceerd, is de waterstofmarkt versneld aan het opbloeien.’

Artikel gaat verder onder de afbeelding.

Volgens Peeters is de technologie geen bottleneck. ‘Er is nog een aantal uitdagingen, zoals de opschaling van ammonia-cracking, maar de meeste technologieën bestaan al. Het gaat vooral om grootschalige uitbouw van installaties en infrastructuur, alsook de ontwikkeling van de marktmechanismen. We moeten duidelijkheid krijgen vanuit de overheid over het product en de standaarden, en producenten en afnemers moeten elkaar kunnen vinden in een prijs. Dan kunnen we vooruit. Er moeten dus nog wel wat zaken gerealiseerd worden om de transitie effectief op gang te brengen. Toch zie ik weinig showstoppers, er is al veel kennis en kunde in de hele keten. Bovendien is er geen alternatief dan klimaatneutraal te worden, we moeten nu echt versnellen.’

Er is wereldwijd een ongelooflijk groot potentieel aan waterstofproductie op basis van wind en zon, vertelt Peeters. ‘Veel landen gaan daarop inspelen. Groene waterstof en de bijbehorende dragers worden gewoon een verhandelde grondstof. De markt moet opgestart worden. We krijgen straks verschillende regio’s die productie van waterstof op zich nemen, die diversificatie is ook geopolitiek gezien interessant. We zijn druk bezig met het opstellen van overeenkomsten met partijen die waterstof naar hier kunnen exporteren, bijvoorbeeld vanuit havens in Chili.’

Dragers

Daarbij is het vraagstuk, welke drager het meest geschikt is, ook in Antwerpen-Bruges nog niet volledig ingevuld. Daarom kijkt het Vlaamse cluster vooralsnog naar verschillende carriers. ‘Er is nu al een bestaande markt voor grijze ammoniak en methanol. De vraag naar groene waterstofmoleculen zal groeien en deze waterstofdragers kunnen dus ook rechtstreeks worden verbruikt dan wel terug worden omgezet in waterstof. Ook synthetisch methaan kan een carrier zijn, net als LOHC. Vloeibaar waterstof ligt nog verder weg, daarvoor zijn nog drempels te nemen. Daarom zetten we in op capaciteit voor meerdere carriers. Als we blijven wachten tot alles duidelijk is, dan zijn we te laat.’

Dit is deel 7/9 in een serie interviews over de rol die Nederlandse en Vlaamse havens spelen in de energietransitie. Meer weten? Kom naar de Vlaams-Nederlandse Havendag op 30 juni 2022 in Rotterdam.

U las zojuist één van de gratis premium artikelen

Onbeperkt lezen? Sluit nu een abonnement af

Start abonnement