Zelfs het getal van duizend mogelijke belastingzondaren circuleert. Het openbaar ministerie voert momenteel een ware razzia uit, gebruikmakend van een cd’tje met bankgeheimen van een groot aantal prominenten die een rekening aanhielden bij een Liechtensteinse bank Het schijfje was ontvreemd en vervolgens door de Bundesnachrichtendienst van de dief gekocht voor 4,2 miljoen euro.

De enige naam op die cd die in de publiciteit kwam, was die van Zumwinkel. Er werd bij de Zumwinkels een spectaculaire huiszoeking gedaan, waarbij de media ruimschoots aanwezig waren. Toen de DP-topman, na een dag wikken en wegen, zijn ontslagbrief indiende, stond zijn opvolger bij Deutsche Post al klaar. Alom werd Frank Appel (46) als kroonprins beschouwd. Appel, evenals Zumwinkel een oudgediende bij consultant McKinsey, was door Zumwinkel hoogstpersoonlijk in de concernleiding binnengehaald. De laatste jaren gaf hij leiding aan de logistiek bij het grootste post- en expresbedrijf ter wereld.

Appel heeft al aangekondigd snel schoon schip te willen maken bij de zwaar verliesgevende Amerikaanse divisie van expresbedrijf DHL. Dat kan bijvoorbeeld door DHL in de VS onder te brengen in een partnership met concurrenten, of door gehele of gedeeltelijke terugtrekking uit de Amerikaanse markt. Hij gaat ook snel besluiten wat te doen met Postbank, waarin DP een groot belang heeft. Postbank kan worden samengevoegd met een handelsbank of van de hand gedaan. Als gegadigden gelden Deutsche Bank en Commerzbank.

Opmerkelijk was dat Deutsche Post’s commissarissen de ontslagaanvrage van hun topman geruime tijd in beraad hielden, terwijl de Duitse staat, grootaandeelhouder met ruim 35 procent, het vertrek onmiddellijk aanvaardde. Sterker, eerder had de voorzitter van de regeringspartij SPD, Kurt Beck, het vertrek van ‘s lands hoogste postbode geëist.

En dat terwijl op dat ogenblik nog allerminst duidelijk was of de verdenkingen van het openbaar ministerie in Bochum wel klopten. Pas later zou Zumwinkel volgens minister van financiën Peer Steinbrück hebben toegegeven dat hij via een constructie een miljoenenbedrag naar een rekening in Liechtenstein had geloodst om het geld aan het zicht van de fiscus te onttrekken. Zumwinkel hangt naar verluidt een boete van vier miljoen euro boven het hoofd.

Dat zal hem nog de minste zorgen baren, want de eind 1943 in Rheinberg, Noordrijn-Westfalen geboren Klaus-Gerhard Maximilian Zumwinkel kan een veer wegblazen. Hij is sinds 1971 een zeer vermogend man. In dat jaar werd de handelsonderneming van de Zumwinkels verkocht aan Rewe. De carrière van Zumwinkel voerde vervolgens langs McKinsey, waar hij het in 1984 tot partner in de wereldwijde organisatie bracht. Voor zijn aantreden bij Deutsche Post, in 1990, was hij topman van postorderbedrijf Quelle.

Zumwinkel was de man die Deutsche Post, tot dan in hoofdzaak een ‘gewone’ staatspostdienst, naar de beurs bracht. Dat gebeurde in 2000. Inmiddels is 56,5 procent van de aandelen in handen van institutionele beleggers en nog eens 8 procent in die van particulieren. Hij geldt als de architect van de sterke, soms agressieve schaalvergroting die Deutsche Post de laatste tien jaar doormaakte.

De rij acquisities is lang. Zo werd Danzas gekocht, kwam Herald International Mailings erbij en werd, in 2003, Airborne Express geacquireerd en geïntegreerd in expres- en pakjesdochter DHL. Een spectaculaire overname was, in 2005, het Britse Exel Logistics, waarmee Deutsche Post een grote stap zette in de logistieke dienstverlening. Voor Exel telde ‘Die Post’ 5,5 miljard euro neer.

Boze tongen beweerden dat de toen nog steeds mooie rendementen uit de Duitse postbestelling, waarin de ‘gele reus’ nog tot voor kort het monopolie had op brieven tot 50 gram, werden geïnvesteerd in expansie in heel andere markten. Kruisfinanciering dus, door iets wat toch altijd voor een deel een overheidsbedrijf was gebleven. Dat verwijt is altijd rondom de onderneming blijven hangen. Overigens investeerde Deutsche Post ook krachtig in internationale postexpansie.

De laatste jaren werd in Zumwinkel, die natuurlijk op z’n pensioen afstevende, niet meer de motor van de vooruitgang gezien. Häuptling Silberlocke (hoofdman Zilverlok) gold sinds enige tijd zelfs eerder als een remmende factor, die lang aarzelde om in te grijpen bij de Amerikaanse DHL-dochter, waar DP inmiddels enkele miljarden aan verliezen heeft genomen. Z’n aandeelhouders werden steeds ‘activistischer’: ze verlangden een snelle en sterke opvoering van de winst. Zumwinkel zal z’n beursgang stiekem nog wel eens betreurd hebben.

Ook dubde hij over de concernstrategie voor de verdere toekomst. Het Duitse posterijbedrijf staat onder druk en zag begin dit jaar het postmonopolie op licht briefverkeer, laatste restant van het algemene postmonopolie uit vroeger dagen, wegvallen. Er hebben intussen concurrenten de markt betreden, zoals TNT. Het briefverkeer mag echter zijn vrijgegeven, Deutsche Post behoudt één grote troef. Het hoeft vooralsnog, anders dan de particuliere concurrenten, geen btw af te dragen.

Juist om die reden is TNT, dat wel btw betaalt en bovendien aan het algemene minimumloon voor postbezorgers moet voldoen, nu zelf ook aan het twijfelen geslagen over zijn aanwezigheid op de Duitse postmarkt. Topman Peter Bakker sluit een vertrek uit Duitsland niet uit, als het er daar niet een eigen cao mag afsluiten en DP voortaan geen btw moet afdragen.

Ook in Appel werd niet meteen de dynamische opvolger van de eind dit jaar sowieso vertrekkende Zumwinkel gezien. Hij was, als oud-McKinseyaan, misschien vooral een knappe kostenbespaarder. De raad van commissarissen had ook enkele andere kandidaten op het lijstje, maar koos na rijp beraad toch maar voor Appel. Continuïteit aan de top is in deze zware tijden van groot belang.

Voor Zumwinkel is het allemaal voorbij. Een plek in de raad van commissarissen van Deutsche Post – de ‘Aufsichtsrat’- zit er niet meer in. Of er ooit een postzegel met zijn beeltenis zal worden uitgegeven, moet sterk worden betwijfeld.

Folkert Nicolaï