Ondernemers, of ze reder, pizzaboer, bankier of taxihouder zijn, hechten aan hun handelingsvrijheid. Tegelijk zoeken diezelfde ondernemers (vaak stiekem) naar wegen om de klanten onderling te verdelen om de scherpe kantjes van de concurrentie af te vijlen. Sedert de oprichting van de Conference van 1879, het oudste rederijenkartel op de routes China/Japan – West Europa, is er daarom niks veranderd.

1879 Onder druk van overcapaciteit en concurrentie met (te) lage vrachttarieven creëren Britse reders ‘The Agreement for the Working of the China and Japan Trade Outward and Homeward’. Uitgangspunt is dat de deelnemende rederijen elkaar de keel niet zullen afsnijden. Openlijk wordt gesteld dat de conference tot doel heeft de concurrentie te limiteren en vracht binnen te halen ten koste van de niet aangesloten ‘outsiders’.

1958 De Europese Economische Gemeenschap (EEG) start. Krachtens de later befaamd geworden verdragsartikelen 81 en 82 zijn alle handelingen verboden die ‘ten gevolge hebben dat de mededinging wordt verhinderd, beperkt of vervalst’. Faire concurrentie, vandaag onder controle van commissaris Neelie Kroes, vormt al een halve eeuw het fundament waarop de EU berust.

1986 De lijnvaart beroept zich met succes op een voetnoot bij genoemd artikel 81. Die laat toe dat enigszins kartelachtige overeenkomsten inzake vervoertarieven, afvaarten, onderlinge ladingverdeling mits goedgekeurd door ‘Brussel’ toch wel mogen. Vereist is dat zulke akkoorden tussen ondernemers a) bijdragen tot verbetering van de distributie en b) dat de winst van het kartel ten dele ook de gebruikers van de vervoerde producten toevalt. Krachtens de Europese Verordening 4056/86 zijn conferences sedert 1986 toegelaten vanuit de veronderstelling dat de producten daardoor goedkoper worden vervoerd dan bij vrije concurrentie het geval was. Curieus detail: de toelating van de conferences gebeurt onder druk van de Verenigde Naties. Die zien in de conferences ‘n instrument om ontwikkelingslanden met eigen schepen te laten transporteren. Vanaf 1986 tot op de dag van vandaag voeren de EVO en de European Shippers’ Council als verladersorganisaties oorlog tegen de conferences. Zij betwisten dat de marktverdeling tussen de reders onderling via conferences het goederenvervoer goedkoper heeft gemaakt.

1998 De Europese Commissie verbiedt het Trans-Atlantic Conference Agreement. Brussel deelt de deelnemende reders een recordboete uit van 273 miljoen euro. Vanaf dat moment zijn de conferences op hun retour.

2006 De Europese Raad van Ministers ‘Concurrentie’ besluit op 25 september unaniem de conferences vanaf 18 oktober 2008 geheel te verbieden. Dat zal de vervoertarieven doen dalen en de dienstverlening verhogen, zo luidt de motivering. Het besluit past in de veranderde tijdgeest van liberalisering. In de trampvaart (bulk, reefer, tankers) zijn de conferences al meteen (dus sedert 18 oktober 2006) verboden. Al twee jaar steggelen de containervervoerders verenigd in de European Liner Affairs Association met anderzijds de verladers (EVO/ ESC) en de expediteurs (Clecat) over wat nu voortaan wel mag qua tarifering en dergelijke.

2008 Op 1 juli 2008 publiceert commissaris Kroes ‘richtsnoeren’ die aanduiden in hoeverre de reders in de lijnvaart nog wel mogen samenwerken. Kroes erkent daarmee dat de concurrentie op zee nooit helemaal vrij zal zijn. De richtsnoeren leren zeevervoerders en maritieme agenturen bijvoorbeeld hoe zij onder bepaalde omstandigheden onderling mogen (blijven) poolen. Ze vormen anderzijds het handvat waarmee verladers, expediteurs en ook handelaren zodra zij marktverstorend gedrag van de reders ontwaren, in Brussel kunnen klagen. Tegelijk blijven allianties en consortia met bijvoorbeeld dienstregelingen en tonnage pools, die echter nooit vervoertarieven mogen insluiten, tot 2010 wel toegelaten. Volgens een intern werkdocument overweegt commissaris Kroes echter per 2010 ook daar beperkingen te gaan opleggen.