Exporteurs en hun vervoerders zagen in het eerste kwartaal van dit jaar dat de Britten massaal goederen gingen hamsteren waaraan na de Brexit schaarste zou kunnen ontstaan, zoals medicijnen en houdbare voedingsproducten. Volgens ING Economisch Bureau, dat zich baseert op gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), was er in de eerste drie maanden een grote stijging van de invoer uit Nederland, gevolgd door een daling in het volgende trimester.

In januari tot en met maart bereikte de Nederlandse export naar de Britse eilanden een recordhoogte van 11 miljard euro. Vergeleken met een jaar eerder was er een groei van 1,3 miljard euro. Voorraadopbouw had daarin een aandeel van naar schatting 850 miljoen euro. Verder werd in de maanden januari en februari fors meer aardgas naar het VK geëxporteerd. In het tweede kwartaal was er echter weer een daling van een half miljard euro.

Afremming export

Dit grillige proces zal zich in de rest van het jaar herhalen, maar in iets gedemptere vorm. Zo zijn al aangelegde voorraden medicamenten in Groot-Brittannië en Noord-Ierland nog niet afgebouwd, hetgeen in de loop van dit jaar zal leiden tot een tijdelijke afremming van de export. Hoe sterk de besluitvorming over de Brexit de uitvoer kan beïnvloeden, bleek wel in maart dit jaar, toen het ferryvervoer van en naar de Britse eilanden met 20% toenam.

Aan Britse kant vertaalde zich dit uiteraard in groeiende vraag naar opslagruimte en in een verhoging van de tarieven voor ruimte in loodsen en distributiecentra. Ook die tarieven laten een flinke schommeling zien.

Tekorten

Volgens de bankeconomen willen exporteurs en opslagbedrijven te allen tijde voorkomen dat er tekorten aan eerste levensbehoeften ontstaan. Ze proberen zich daartegen tijdig in te dekken. Verder wordt vooruitgelopen op mogelijke prijsstijgingen, doordat na een Brexit in het VK weer invoertarieven moeten worden betaald en er ook weer grenscontroles worden ingevoerd.

De Brexit heeft ook grote onzekerheid over de Britse conjunctuur als zodanig veroorzaakt en over de invoer van onderdelen voor bijvoorbeeld auto’s die nu uit het VK worden geïmporteerd, met bestemming Nederlandse en andere continentale producenten. De schommelingen in de export gaan dus gepaard met schommelingen in de import, die steeds ongeveer dezelfde richting uitgaan.

Volgens ING waren de hamstereffecten in het VK het duidelijkst zichtbaar bij medicijnen en tabakswaar. In het eerste geval was er de vrees aan Britse kant dat medicamenten niet meer voldoende leverbaar zouden zijn. Wat de tabak betreft werd gevreesd voor importtarieven aan de Britse grenzen, die sigaren, sigaretten en dergelijke veel duurder zouden kunnen maken.

Deze goederen bieden het voordeel dat ze gemakkelijk zijn op te slaan, al zal dit in de meeste gevallen onder temperatuurgecontroleerde omstandigheden moeten gebeuren. Bloemen, groente, fruit en machinerie lenen zich minder voor langdurige opslag en de export ervan laat daarom ook minder schommelingen zien.

Herhaling van cyclus

In de maand september was er weer een heropleving van de export, ervan uitgegaan dat het VK per eind oktober de EU zou verlaten. Daarbij kwam dat Britse inkopers met het oog op de feestdagen aan het eind van het jaar alvast ‘leveringen naar voren haalden’ om straks geen nee te hoeven verkopen.

Voor het komende jaar voorziet de bank, welke kant het met Brexit ook uitgaat, dat voorraden weer worden afgebouwd. Dat zal de handel tussen Nederland en het VK onder druk zetten. Tegelijk zullen Britse bedrijven met klanten in de EU geneigd zijn grote handelsvoorraden aan te houden op het continent, om eventuele handelsbarrières na de uittreding te omzeilen. Continentale logistieke dienstverleners kunnen daarvan profijt trekken door als ‘vooruitgeschoven post’ te fungeren, denkt de bank.

Slechtere cijfers

De grillige cyclussen zorgde in totaal voor slechtere cijfers van het truckverkeer tussen Nederland en het Verenigd Koninkrijk. Vorig jaar werd er volgens het CBS maar liefst 4,6 miljoen ton minder ververvoerd; een daling van 5,7% ten opzichte van 2017. Het vervoerd gewicht tussen de twee landen loopt al terug sinds 2016, het jaar waarin Britten in een referendum zich uitspraken voor een vertrek uit de Europese Unie. Of de afname daarmee te maken heeft, durft een deskundige van het CBS niet met zekerheid te stellen.

Andere oorzaken voor de daling ziet het statistiekbureau evenwel niet. De daling van het pond na de Brexit-stemming maken veel uit Europa geïmporteerde goederen bijvoorbeeld duurder, wat van invloed kan zijn geweest op de vervoersstromen.

Veel bederfelijke waar

Vrachtwagens die van Nederland naar het Verenigd Koninkrijk vertrekken, vervoeren relatief veel bederfelijke waren als vis, groenten, fruit, bloemen en planten. Voor die goederen is een snelle afhandeling van groot belang. De Nederlandse transportbranche kijkt dan ook gespannen naar de afspraken over grensoverschrijdend vervoer waarmee de Britten uit de EU stappen.

De rol van buitenlandse truckers bij het vervoer tussen Nederland en het Verenigd Koninkrijk wordt steeds groter. Zij waren vorig jaar goed voor 60% van al het vrachtvervoer tussen de twee landen, terwijl hun aandeel vier jaar eerder nog iets minder dan de helft was.