Deze vragen kwamen onlangs aan bod bij een netwerkbijeenkomst van Vijfsterren Logistiek in Oss. Er is een tekort aan ruimte voor dc’s in bijna alle provincies in Nederland, behalve de noordelijke. Wim Eringfeld, directeur van Stec Group: ‘Voor de komende tien tot twintig jaar is er 10 tot 20 miljoen vierkante meter aan ruimte voor de logistiek nodig, naast de cumulatief 40 miljoen vierkante meter die we nu al hebben. Vooral de XXL-ruimte neemt af. Greenfields komen in de komende jaren nog wel beschikbaar, maar wat als die op zijn?’

Brownfields

Dat is een belangrijke vraag. Er zijn brownfields, waar andere bedrijventerreinen op stonden die hergebruikt kunnen worden, maar dat gaat niet zomaar. Niet iedere locatie is geschikt voor logistiek. ‘Daar moet je rekening mee houden,’ stelde Eringfeld. ‘Er moeten geschikte partijen in beschikbaar vastgoed komen. Ook is functiestapeling belangrijk, net als maatschappelijke inpassing. In Duitsland is een jaarlijkse belasting ingevoerd voor logistieke bedrijven, dat kan heel goed ook hier komen. Er zijn twee moties aangenomen om te gaan sturen welke bedrijven zich waar mogen vestigen. In de provincie Utrecht bijvoorbeeld wordt 90% van de aanvragen gehonoreerd.’

Het imago van logistiek is niet positief. ‘Onder de ongeveer honderdvijftig aanwezigen bij een ander congres over logistiek staken vijf hun vinger op toen ik vroeg wie zijn zoon of dochter in de logistiek wilde werken. Alleen wil iedereen wel op dezelfde dag zijn bestellingen geleverd krijgen, en daarvoor zijn toch mensen nodig. Dat moeten we duidelijk maken’, aldus Eringfeld. ‘Momenteel werken er vierhonderdduizend mensen in de logistiek’, vertelde Kees Verweij, partner van Buck Consultants International. ‘Er komen meer dc’s bij. Die zijn deels geautomatiseerd, maar er zijn nog steeds mensen nodig.’

Verduurzaming

Door het hergebruik van brownfields, dus leegstaande bedrijventerreinen, maak je gebruik van ruimte die er al is. Dit kost wel meer dan het opzetten van een nieuw dc, want de gebouwen die er al staan voldoen vaak niet aan de huidige eisen.

Diederik de Jonge, architect bij Heembouw Architecten, heeft daar wel wat ideeën voor: ‘Ontwerpend bouwen geeft nieuwe mogelijkheden. Logistieke dozen zijn niet nodig, als je er maar anders naar wilt kijken. Energiezuinig bouwen is al klaar, de meeste gebouwen leveren meer energie op dan ze kosten.’ Martijn Sleutjes van WDP vertelde over de problemen die daar weer uit voortkomen: ‘Als je hele daken vol legt met zonnepanelen, dan wek je te veel energie op. Dat willen bedrijven delen, maar netbeheerders willen dat niet. Het net kan het niet meer aan, dan moet je andere oplossingen gaan bedenken.’

De volgende stap is verduurzaming in de materialen bij het bouwen van dc’s. Daarnaast is het integreren van deze dozen in de omgeving van belang. Hoe kun je bijdragen aan de ecologie van de omgeving? ‘Dat vraagt iets meer dan alleen nestkastjes, want die vogels moeten ook een leefomgeving hebben’, antwoordde De Jonge. ‘Alleen een weiland is geen ecologie, een paar nestkastjes en een bloemperk maken al een enorm verschil voor de biodiversiteit. Dan kun je een park of boomgaard om te parkeren bedenken, dat levert zoveel meer op. Driedubbelglas is dan wel goed voor energiebesparing, maar glas is erg milieubelastend. Weegt dat op tegen de besparing van energie? Voor dat soort vraagstukken is er in Duitsland al het milieuprestatiegebouw, het MPG, een richtlijn die in Nederland wel al voor woonhuizen geldt. Ik verwacht dat die regelgeving over twee jaar in het bouwbesluit zal staan. Door nu alvast te voldoen aan de regels als in Duitsland, creëren we ook goodwill in de buurt en bij de bevolking. Dit MPG berekent de schaduwposten, dus de belasting voor het milieu door de gebruikte materialen. Voor een logistiek pand moet een besparing van 40% op de oude gebouwen mogelijk zijn.’

Skihelling

Beton voor de vloer is een van de meest milieubelastende materialen. Maar dat kan volgens De Jonge vervangen worden door freement; een mengsel met hergebruikt beton. ‘Een alternatief is ook het gebruik van hout. Maak goede en gezonde leef- en werkplekken, met natuur en veel glas. Natuurlijk licht is het beste voor werknemers. Sommige veranderingen kosten veel geld, maar bereken ook op de lange termijn wat het kost. De overheden kunnen meehelpen om hierop te sturen en eisen te stellen. De verdozing kan worden opgelost door landschappen te maken met de dc’s. Plaats een daktuin op het gebouw, wat het tot een oase voor allerlei dieren maakt. Maar ook medewerkers kunnen lunchen op het dak, of er kan een leerfunctie worden toegevoegd, bijvoorbeeld door lessen te geven over de natuur. Het vraagt om een andere manier van denken als je uitgaat van de natuur waar je het gebouw of de functie in past in plaats van andersom. Dat kan en dat is ook al meermaals aangetoond.’

De Jonge noemt als internationaal voorbeeld Kopenhagen, waar een skihelling op een energiecentrale is gebouwd. ‘In Aalsmeer hebben we parkeerplaatsen in een boomgaard geplaatst, dat past bij de oorspronkelijke omgeving. In de gevel van het gebouw plaatsen we nestkasten, zodat niet alle insecten uitsterven en de biodiversiteit blijft bestaan. Er is zoveel mogelijk, maar het vraagt wel een andere kijk op de fabrieken en logistieke centra.’