In de recente ‘position paper’, die het ministerie naar Brussel heeft gestuurd, schrijft Harbers dat er nieuwe ‘manieren van denken’ nodig zijn om te garanderen dat de beperkte beschikbare capaciteit op de nationale mainport zo efficiënt mogelijk kan worden benut ‘zodat Schiphol zijn rol als gateway in Noord-West Europa kan behouden’.

Luchtvracht speelt daarin een belangrijke rol in de ogen van de minister, omdat ‘het voor de corona-pandemie met 3% van de vliegbewegingen rond 25% van de toegevoegde waarde leverde’. Voor een luchthaven, die aan zijn capaciteitsgrenzen zit zoals Schiphol, is het dan ook zaak om meer op het behoud van deze hoogrenderende vrachtvluchten in te zetten. Die eigen nationale aanpak, waarvan de uitvoering bij de onafhankelijk slotcoördinator komt te liggen, wordt met het oog op de kabinetsplannen om de maximale capaciteit van Schiphol te reduceren van 500.000 naar 440.000 vliegbewegingen per jaar nog urgenter.

Selectiviteit

De huidige EU-slotregels zouden zo’n nationaal selectiviteitsbeleid momenteel niet toelaten. Er mag van Brussel geen onderscheid worden gemaakt tussen vracht-en passagiersvluchten, ofschoon het toch verschillende markten zijn. Dat wil Harbers veranderen via een ‘segmentering’ van de twee sectoren, blijkt uit de position paper. Hij wijst er tevens op dat huidige Europese slotregels het marktaandeel van de vrachtvluchten op Schiphol al enige tijd negatief beïnvloeden en er voor de coronacrisis al sprake was van een verdringing van vrachtvluchten op Schiphol door onder meer budget-vluchten. Dat heeft alles te maken met met de zogeheten 80/20 ‘use it or lose it”-regel binnen de EU-slotregels.

De vrachtmaatschappijen kunnen door het ad-hoc karakter van de intercontinentale vrachtmarkt en de vele tussenstops, maar moeilijk voldoen aan die voorwaarde, waarbij 80% van de vluchten zoals gepland in de slottoewijzing moet worden uitgevoerd. Het resultaat is dat de luchtvrachtvervoerders steeds vaker moeten uitwijken naar luchthavens in de omliggende landen en passagiersmaatschappijen, die via een strikt vliegrooster tussen twee Europese luchthavens veel makkelijker aan de 80/20-regel kunnen voldoen, de verloren vrachtslots op Schiphol inpikken.

Netwerkkwaliteit

Ofschoon die verdringing van vrachtvluchten tijdens de corona-pandemie op Schiphol en het aan de grond houden van veel passagiersvliegtuigen tijdelijk is gestopt, is de vrees groot dat met het herstel van de passagiersmarkt de capaciteit weer snel schaars wordt op Schiphol. Die wordt nog eens verder gereduceerd door de kabinetsplannen om 60.000 vliegbewegingen per jaar te schrappen eind 2023.

Harbers wil daarbij behalve een nationale aanpak voor het nationaal toekennen van vrachtslots ook twee andere criteria inbouwen in de nieuwe EU-slotregels. Zo moet er binnen de regels ook door lidstaten gestuurd kunnen worden op duurzaamheid en de netwerkkwaliteit. Van dat laatste zal vooral homecarrier KLM kunnen profiteren.