De cijfers worden gebruikt in een onderzoek dat staatssecretaris Sharon Dijksma heeft laten uitvoeren door het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM), een onderdeel van het ministerie van Infrastructuur & Milieu, naar de resultaten van de aanleg van de 160 kilometer lange spoorverbinding. Ze laten zien dat het aantal tonnen weliswaar is toegenomen, maar ook dat de vervoersprestatie, in tonkilometers, is gedaald.

Tussen de cijfers van beide instituten zitten forse verschillen. Volgens de ProRail-cijfers is de vervoersprestatie van 2007, toen de Betuweroute werd geopend, tot en met 2015 met ruim 5% gedaald. Het CBS komt voor die periode uit op een daling van bijna 10%. En waar de vervoerde hoeveelheid volgens de cijfers van de spoorwegbeheerder in die tijdspanne met 22% groeide, komt het cijferinstituut uit op slechts 10%.

Verschil tussen beide is dat ProRail uitgaat van het bruto treingewicht, het totaal van lading, wagons, locomotief en ladingeenheden als containers en trailers. Het CBS hanteert netto cijfers, het gewicht van de lading zonder dat van de trein, maar wel inclusief de containers en de trailers. De vergelijking van die cijferreeksen laat zien dat de ProRail-cijfers gemiddeld voor iets meer dan de helft bestaan uit het gewicht van de transporteenheden en de trein zelf.

Zo komt ProRail uit op een tonnagegroei van 67 tot 81,6 miljoen ton en het CBS op een toename van 35,1 tot 38,6 miljoen ton. En waar de vervoersprestatie volgens de spoorbeheerder afnam van 14,5 miljard tot 13,7 miljard tonkilometer (mtkm), is dat volgens het cijferinstituut een daling van 7,2 tot 6,5 mtkm. De andere manier van registreren verklaart echter niet waarom er forse verschillen in de groeipercentages van beide instituten zitten.
Opmerkelijk is dat ProRail het vervoer over de Havenspoorlijn tot aan rangeercentrum Kijfhoek en het aansluitende A15-tracé van de Betuweroute apart registreert en bij elkaar optelt. Het lijkt er dus op dat een doorgaande trein twee keer wordt geteld, wat een mogelijke verklaring voor de verschillen is.

Uit het KiM-rapport blijkt verder dat in 2015 netto een kleine 21 miljoen ton via de Betuweroute is vervoerd, fors onder de verwachte 30 miljoen ton. Op basis daarvan heeft Dijksma het parlement gemeld dat ‘ongeveer 70% van de verwachting is gerealiseerd’. Die verwachting dateert uit 1995, toen de Tweede Kamer instemde met het kabinetsplan om de goederenlijn aan te leggen, en is afkomstig van een commissie onder leiding van Loek Hermans. Het ging daarbij om een ondergrens, die ook bij een lage groei haalbaar moest zijn en die steeds als leidend werd beschouwd.

Het is de eerste keer dat een bewindspersoon zelf meldt dat die prognose niet is gehaald. Minister Melanie Schultz, die in het vorige kabinet verantwoordelijk was voor spoorvervoer, en haar voorganger Camiel Eurlings, die medio 2007 de goederenroute officieel opende hoewel belangrijke deelprojecten nog niet klaar waren, hebben steeds volgehouden dat het megaproject van 4,7 miljard euro wel aan de verwachtingen voldeed.