In oktober gaf de Europese Commissie al toestemming voor het verdelen van 22,5 miljoen euro om de sector te stimuleren goederen via het spoor of het water te vervoeren in plaats van over de weg. Nu laat het ministerie weten op welke manier de subsidie wordt verdeeld in een brief waarin minister Mark Harbers en staatssecretaris Vivianne Heijnen hun stimuleringsaanpak van de modal shift toelichten.

Partijen die lading aanbieden, zoals verladers en expediteurs, kunnen 20 euro krijgen per container, of in het geval van bulk een equivalent daarvan, die zij structureel niet over de weg, maar over het spoor of via de binnenvaart vervoeren. Het bedrag van ruim 22 miljoen euro is tot eind 2025 beschikbaar en is bedoeld als tegemoetkoming in de extra transportkosten die gemaakt moeten worden voor het spoor of de binnenvaart, zoals bijvoorbeeld een extra overslag.

Staatscourant

De subsidie moet in de toekomst aangevraagd worden via Connekt, dat verschillende programma’s uitvoert voor het ministerie van IenW. Voor de binnenvaart is het volgens Connekt op dit moment de intentie dat partijen alleen op de corridors Oost en Zuid-Oost subsidie krijgen. Voor het spoor zou dit in heel Nederland van toepassing moeten zijn.

Ook is er volgens Connekt naar verwachting sprake van een ondergrens in het aantal containers dat een partij minimaal moet verplaatsen om in aanmerking te komen voor de subsidieregeling en zijn er voor zowel spoor als binnenvaart nog verschillende andere voorwaarden aan de subsidieregeling verbonden. Op dit moment is de regeling in Nederland echter nog niet officieel goedgekeurd en gepubliceerd in de staatscourant, waardoor de precieze voorwaarden voor de subsidie nog kunnen worden gewijzigd.

‘De stimuleringsaanpak richt zich op de grote vervoersstromen op de goederenvervoercorridors. Het onderliggende netwerk van vaarwegen en daarop opererende kleinere schepen vallen daarmee buiten deze stimuleringsaanpak. Via de regionale hub-functie van de multimodale knooppunten op de corridor profiteren zij echter wel van de impuls die de binnenvaart hiermee krijgt’, zegt het ministerie over de stimuleringsaanpak.

Andere modaliteiten

De subsidieregeling moet mede dienen als ontlasting van het drukke wegennet, zo blijkt uit de brief. Wegvervoerders staan al vaak vast en met de huidige woningbouwopgave en de geplande vervangingen van tunnels en bruggen verwacht het ministerie dat er in de toekomst alleen maar vaker sprake zal zijn van wegafzettingen en vertragingen. Ook kampt de transportsector met andere uitdagingen, zoals personeelstekort, de oorlog in Oekraïne en de coronamaatregelen in China, zo stellen Harbers en Heijnen.

De inzet van ‘het gehele transportsysteem’ zou daarom nodig zijn om de bevoorrading op orde te houden. Het ministerie benadrukt dat er nog een aanzienlijke hoeveelheid ruimte beschikbaar is op het spoor en in de binnenvaart voor extra transporten op de belangrijke goederencorridors. Ook buisleidingen zouden nog extra mogelijkheden bieden. Op de vaarwegen op de goederenvervoercorridors zou er zelfs nog capaciteit zijn voor 7.500 teu per dag.  Al met al moeten er jaarlijks 440.000 containers verplaatst worden van de weg naar het spoor of de binnenvaart.

Verladers en vervoerders zijn niet snel geneigd om andere modaliteiten te verkennen omdat zij aan de bestaande transportwijzen zijn gehecht. ‘Het realiseren van de modal shift en het daarmee beter benutten van de breedte van het transportsysteem vraagt dan ook een actieve inzet van het kabinet’, zo concludeert IenW.

Lijndiensten

Naast de subsidieregeling valt ook de realisatie van nieuwe lijndiensten voor de binnenvaart op de corridors Oost en Zuidoost onder de ‘stimuleringsaanpak’ die het ministerie toelicht. Hiermee moet een netwerk van lijndiensten van binnenvaartschepen ontstaan die verladers zekerheid geven dat zij op vaste tijden en over vaste routes hun vracht kunnen versturen.

Er zijn vijf concessies op drie trajecten te vergeven in 2022. Vervoerders kunnen hiernaar meedingen en een tegemoetkoming in de aanloopkosten van de lijndienst ontvangen. Van 2023 tot 2025 komen er jaarlijks nieuwe lijndiensten bij. Tot 2025 is hiervoor een budget van 15 miljoen euro beschikbaar.