Dit liet zij weten tijdens het debat Spoor, Spoorveiligheid en ERTMS, dat woensdag gevoerd werd in de Tweede Kamer. Fahid Minhas, Tweede Kamerlid van de VVD, noemde het verhogen van de gebruiksvergoeding met 12% in 2023 ‘schadelijk voor het spoorgoederenvervoer’ en vroeg aan de staatssecretaris wat dit gaat betekenen voor de modal shift van weg naar spoor. Ook benoemde hij de inbouw van het nieuwe beveiligingssysteem ERTMS.  ‘Hoe gaat de staatssecretaris voorkomen dat het spoorgoederenvervoer als gevolg hiervan duurder gaat worden waardoor de modal shift transitie wordt doorkruist?’, vroeg Minhas.

Beperkt

Heijnen benadrukt in te zien dat het goederenvervoer met hogere kosten te maken krijgt, maar zegt desondanks weinig te kunnen betekenen. ‘Ik kijk naar aanvullende mogelijkheden. Maar er zijn twee dingen. In de eerste plaats de staatssteun kaders. Daar zullen we zeer scherp naar moeten kijken. En in de tweede plaats de opgave waar het kabinet in zijn totaliteit voor staat, zoals de koopkracht. We moeten ingewikkelde afwegingen maken. Maar ik verwacht wel dat de financiële middelen op dit punt beperkt gaan zijn’, stelt Heijnen in reactie op deze vragen.

Minhas vroeg de staatssecretaris om nog eens goed na te denken over het verdelen van subsidie en daar duidelijkheid over te bieden. ‘We zitten in één Europese Unie. Ik zie dat er in Italië wel ERTMS wordt vergoed en dat dat in Tsjechië ook gebeurt. En ik zie dat onze tarieven substantieel hoger zijn dan in andere landen. Ik wil de staatssecretaris toch vragen om te kijken naar de verdeling van de subsidie en ook eens te kijken naar volgende jaren, zeker als je kijkt naar alle kostenstijgingen die eraan zitten te komen. Ik ben bang dat we het gelijke speelveld dat we willen creëeren voor modal shift gaan verliezen als spoorsector als we daar geen concrete plannen voor hebben’, benadrukte hij.

Daarnaast stelt Minhas dat de subsidie voor ERTMS voor personenvervoerders is verhoogd. ‘Als dit soort middelen hier beschikbaar voor zijn, dan denk ik toch dat u echt moet kijken naar de spoorgoederensector’, aldus het VVD-kamerlid.

Teleurgesteld

Volgens Heijnen kan dit echter niet zo makkelijk. ‘Met de NS zijn bepaalde afspraken gemaakt om kosten te vergoeden. Er is destijds besloten om de meerkosten in zijn geheel te vergoeden. En dat is niet mogelijk voor commerciële partijen. Die kan ik alleen subsidiëren en daarvoor ben ik gebonden aan bepaalde staatssteunregels.’

Heijnen benadrukt dat op dit moment al een deel van de kosten voor de ombouw van wagons naar het ERTMS-systeem worden gesubsidieerd voor het goederenvervoer en zegt zoveel mogelijk gebruik te maken van Europese subsidies. ‘Ik ga kijken wat er nog mogelijk is, maar dat is onderdeel van de moeilijke financiële afwegingen die we in zijn totaliteit moeten maken’, zegt Heijnen toe. Zij belooft bovendien aan Minhas om tijdens de volgende voortgansrapportage ERTMS nog eens op dit onderwerp terug te komen.

De spoorlobby is verontwaardigd over de beperkte toezeggingen van de staatssecretaris. ‘Heijnen stelde het bedrijfsleven in het spoorgoederenvervoer teleur met een schrale beleidsaanpak. Er kan worden geconcludeerd dat kabinet Rutte IV geen werk wenst te maken van het stimuleren van goederenvervoer van de weg naar het spoor’, stelt Hans-Willem Vroon, directeur van belangenvereniging RailGood.  ‘Het ministerie van IenW spendeert al zijn geld aan ProRail en de NS’, zegt Vroon bovendien.

Uit onderzoek bleek recent dat de materiële en operationele kosten van de inbouw van ERTMS met gemiddeld 8% stijgen voor het spoorgoederenvervoer. Bovendien wordt voorspeld dat er in 2030 sprake zal zijn van een landingsverlies van 5% ten opzichte van de groeidoelstelling voor dat jaar. Er zou 180 miljoen euro nodig zijn om ongeveer de helft van dit effect weg te nemen. Ook werd vorige maand bekend dat de gebruiksvergoeding die ProRail rekent voor gebruik van het spoor voor 2023 wordt verhoogd met 12% door inflatie. Ceo van ProRail John Voppen gaf recent aan bij de overheid evoor te pleiten vervoerders hiervoor de compenseren, maar dat blijkt nu dus tevergeefs.