Groot-Brittannië. Op dit moment willen wij, continentale Europeanen, er niet eens komen. Samen met Zweden is het land een van de twee zwarte schapen waarvan premier Mark Rutte heeft gezegd dat we ons dáármee maar even niet moeten inlaten. Na de Verenigde Staten hebben de Britten het hoogste aantal coronadoden ter wereld.

De coronacrisis heeft in Groot-Brittannië zo hevig toegeslagen en brengt de economie zoveel schade toe, dat alle Brexit-beslommeringen ermee in de schaduw zijn gesteld. Of zoals de Independent-journalist Tom Peck het dit weekend verwoordde in een even kritische als geestige beschouwing over de opnieuw vruchteloze onderhandelingen in Brussel: normaal gesproken zou nu ongeveer het moment zijn geweest waarop de Britse regering, die al een tijdje in een kinderspeelbadje heeft liggen spartelen, zichzelf had verdronken. Maar in plaats daarvan is er inmiddels een tsunami over hen heen gekomen.

Analisten sluiten niet uit dat het zelfs aan het coronavirus te danken is dat er überhaupt nog Brexit-onderhandelingen tussen de Britten en de Europese Unie gaande zijn. Als het virus niet de kop had opgestoken en Groot-Brittannië net zo blakend van gezondheid en zelfvertrouwen zou zijn geweest als een half jaar geleden, zouden de Britten de stekker er misschien al hebben uitgetrokken.

Weinig bereidheid

Niet dat de EU nu veel bereidheid tot onderhandelen ervaart. Michel Barnier, de Franse aanvoerder van de EU-onderhandelingsdelegatie, sprak afgelopen week na de vierde gespreksronde zijn waardering uit voor het ‘professionalisme’ van zijn Engelse tegenspeler David Frost, om vervolgens in een lang statement gehakt te maken van de behaalde non-resultaten. ‘De waarheid is dat er geen wezenlijke vooruitgang is geboekt.’ Ook bij de drie eerdere gespreksrondes was volgens Barnier niets bereikt. Het brengt de Fransman tot de sombere vaststelling: ‘We kunnen niet eeuwig zo doorgaan.’

De tijd begint te dringen, zo benadrukte Barnier. Om alle partijen nog voldoende tijd te geven een overeenkomst te ratificeren, moeten de afspraken volgens hem uiterlijk op 31 oktober door de notarissen onder de loep zijn genomen en op papier zijn gezet. Frost zag afgelopen week geen probleem. De gesprekken leverden weliswaar weinig op, maar waren volgens hem wel ‘positief van toon’. Volgens Frost zullen de onderhandelingen tijdig genoeg worden afgerond om mensen en bedrijven gelegenheid te geven zich voor te bereiden op de komende veranderingen.

Auld Lang Syne

De Britse regering lijkt er niet over te peinzen om meer tijd voor de onderhandelingen te nemen. In navolging van de zingende Engelse Europarlementariërs afgelopen januari in Brussel, willen de kabinetsleden straks in Londen op nieuwjaarsnacht met een onstuimige uitvoering van ‘Auld Lang Syne’ afscheid kunnen nemen van Europa. Toch hamerde Barnier er weer nadrukkelijk op, dat de huidige overgangsperiode, waarin de Britten geen plek meer hebben in het Europarlement maar in de praktijk alles nog even bij het oude blijft, best met een of twee jaar mag worden verlengd. ‘Onze deur blijft openstaan.’

Vanuit het bedrijfsleven is er de afgelopen tijd volop op aangedrongen om de onderhandelingen meer tijd te geven, zeker nu de economie door de coronacrisis helemaal op haar kop is gezet. Transport en Logistiek Nederland hield samen met transportorganisaties uit België, Frankrijk, Duitsland, Polen en Finland een pleidooi om de onderhandelingsperiode met minimaal een, maar liever met twee jaar te verlengen, ‘om zo voldoende tijd te creëren voor een degelijk handelsakkoord én een gedegen voorbereiding vanuit de sector’.

Evofenedex

De Nederlandse ondernemersvereniging Evofenedex noemde verlenging van de overgangsperiode zelfs ‘onontkoombaar’. ‘Met het verlengen van de overgangstermijn tot en met 31 december 2022 kunnen de negatieve gevolgen van de Brexit uitgesteld worden. Oók voor het Britse bedrijfsleven.’

Inderdaad beginnen bedrijven en overheden aan de andere kant van het Kanaal hem steeds meer te knijpen. Bestuurders in Schotland, Wales en Ierland hielden ook al een pleidooi voor het rekken van de overgangsperiode en afgelopen week roerden de Noord-Ieren zich.

De Northern Ireland Freight Council (FTA) riep de Britse regering op om bij een komend akkoord een ‘implementatieperiode’ in te voeren, zodat het bedrijfsleven zich deugdelijk kan voorbereiden op de ‘enorme veranderingen die ongetwijfeld gaan komen’. Er is volgens de FTA nog veel werk aan de winkel om ervoor te zorgen dat de handel straks zo min mogelijk hinder ondervindt.

Hels karwei

Peter MacSwiney, voorzitter van douanesoftwarebedrijf ASM, heeft gewaarschuwd dat het een hels karwei wordt om de binnenkomende goederenstroom in Noord-Ierland in goede banen te leiden als de Britten vanaf 1 januari douanecontroles willen invoeren. ‘Als we een goed functionerend systeem zouden moeten hebben in pakweg 2025, zou dat al wat zijn, maar nu praten we over een Brexit over iets meer dan een halfjaar van nu.’

De vrachtsector is volgens MacSwiney bang voor een ernstige ontregeling van de handel als de regering niet snel meer duidelijkheid biedt. Ook MacSwiney stelt dat de coronacrisis het voor bedrijven vrijwel onmogelijk maakt om hun aandacht op de Brexit te richten en pleit voor zeker twaalf maanden extra voorbereidingstijd.

Hamsteren

De Britse regering gaf al aan dat het in drie Noord-Ierse havens infrastructuur wil aanleggen om controles te kunnen gaan uitvoeren op met name vleesproducten. David Frost heeft volgens de Britse tabloidkrant Daily Express achter de schermen in Brussel wel degelijk geprobeerd om wat concessies te doen. Hij zou hebben aangeboden om wat Europese importtarieven op sommige Britse landbouwproducten te accepteren als de EU in ruil daarvoor de Britten vrijheid schenkt op het gebied van andere regelgeving.

Juist de handel in voedingsmiddelen is een van de heikele punten. De Britse consument is voor veel verse producten afhankelijk van import uit Europa. Het British Retail Consortium, de belangenorganisatie van de Britse detailhandel, heeft gewaarschuwd dat de lege schappen waarmee supermarkten kampten door het gehamster van klanten aan het begin van de coronacrisis, misschien maar kinderspel waren vergeleken bij de voedseltekorten die kunnen ontstaan als er geen goede Brexit-deal uit de bus komt.