Tussen november 2024 en mei 2026 wordt er in Duitsland intensief gewerkt aan het derde spoor aan de Duitse kant van de Betuweroute tussen Emmerich en Oberhausen. Hierdoor is de grensovergang bij Zevenaar aan de Betuweroute 80 weken lang niet volledig open. 60 weken lang is één van de twee sporen niet te gebruiken, waardoor er minder treinen via de Betuweroute kunnen rijden.

Ook is er in totaal nog een periode van twintig niet aaneengesloten weken waarbij de grensovergang in Zevenaar volledig is afgesloten. Een groot deel van de treinen die normaal via de Betuweroute zouden gaan moeten dan omgeleid worden via de Brabantroute en de daarop aansluitende grensovergang bij Venlo, een route die al veel wordt gebruikt voor zowel het goederen- als het passagiersvervoer.

Nu kunnen er maximaal 435 treinen per dag worden afgewikkeld via de drie belangrijkste Nederlandse grensovergangen bij Oldenzaal, Zevenaar en Venlo. Wanneer de Betuweroute  bij Zevenaar volledig wordt afgesloten, neemt de capaciteit af naar ongeveer 280 treinen, een daling van 55%. De spoorbeheerder benadrukt echter wel dat de maximale capaciteit van 435 treinen per dag nu nog lang niet wordt behaald.

ProRail voorziet dat in de twintig weken dat de Betuweroute volledig is afgesloten, er een tekort aan ruimte op het spoor ontstaat voor 35 a 40 treinen per dag. Normaliter was dit tekort zelfs opgelopen tot 75 treinen, wat de spoorbeheerder nu met maatregelen, zoals het schrappen van reizigerstreinen, probeert te voorkomen. De spoorbeheerder plaatst wel de kanttekening dat deze berekening gebaseerd is op een hoog groeiscenario en dat deze aantallen nog niet zeker zijn. In het geval van een enkelsporige stremming van de Betuweroute is de capaciteit volgens de huidige schattingen daarnaast nog net aan voldoende om alle internationale treinen af te wikkelen.

Via de weg

Rémon Kerkhof, deputy managing director van operator Optimodal, berekende tijdens het spoorcafé van Rail Cargo Information dat door de buitendienststellingen tussen 2024 en 2026 in totaal 7700 goederentreinen niet kunnen rijden. In totaal zijn dit volgens hem 6- a 700.000 containers die dan niet via het spoor vervoerd kunnen worden. Een woordvoerder van ProRail benadrukt wel dat er volgens de spoorbeheerder nog geen voorspellingen te maken zijn over de hoeveelheid teu die niet gereden kan worden. De spoorbeheerder denkt dat Kerkhof het aantal teu te hoog heeft ingeschat.

Kerkhof verwacht zelf ongeveer 25% minder treinen te kunnen rijden. Volgens eigen berekeningen gebaseerd op de ervaringen van Optimodal met de werkzaamheden aan het derde spoor die er nu al zijn, denkt hij 72.000 teu niet via het spoor te kunnen vervoeren. Ongeveer een derde van die vracht kan via de binnenvaart. Hij denkt echter dat een groot deel van deze vracht, zo’n 40.000 teu, via de weg vervoerd moet worden.

Wel plaatst hij de kanttekening dat zijn situatie niet volledig representatief is voor de sector. ‘Wij rijden korte ritten naar Duisburg die strak op elkaar gepland zijn. Via Venlo ben je al snel 1,5 tot 2 uur meer kwijt en dan verlies je je aansluiting. Andere partijen rijden vaak langere routes en hebben daardoor meer buffertijd.’

Desondanks voorzien ook andere vervoerders en operators problemen. Mark Jansen, director operations bij operator bij Hupac, laat weten zich zorgen te maken over de grote buitendienststelling van volgend jaar. Wel zegt hij zelf nog geen idee te hebben wat voor effect de werkzaamheden aan het derde spoor gaan hebben op zijn bedrijfsvoering. Raoul Oomen van vervoerder Captrain zegt de voorspelling van Kerkhof wat ruim te vinden, maar stelt desondanks zeker problemen te voorzien. ‘Wanneer we alles via de Brabantroute moeten afwikkelen, wordt dat natuurlijk een drama.’

‘Je propt dan alles wat normaal over twee grensovergangen gaat over één grensovergang. Met de huidige opstelcapaciteit in Venlo zul je sowieso langer moeten wachten. En je kunt ook niet ongelimiteerd blijven wachten, dus het kan heel goed zijn dat een aantal treinen uitvallen. Er ontstaat bovendien een enorme operationele impact wanneer er verstoringen komen. En die gaan er komen, dat weten we nu al. Er is een grote kans dat dingen niet gaan zoals je ze gepland hebt’, vertelt Pieter Hazejager, director of operations bij vervoerder Rail Force One.

Opheffen reizigersdienst

ProRail is nu bezig met het plannen van verschillende maatregelen om te grote capaciteitsproblemen te voorkomen. Zo kan een klein deel van de goederentreinen via andere grensovergangen, waaronder die bij Bentheim, rijden. Ook stelt de spoorbeheerder dat in Duitsland gekeken wordt of een  reizigersdienst die de Nederlands-Duitse grens passeert en normaal gesproken elk uur rijdt tijdelijk opgeheven kan worden. Dit vervoer vindt dan per bus plaats, waardoor er meer capaciteit beschikbaar komt op het spoor voor goederentreinen. Ook in Nederland lopen nu gesprekken met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en met NS over het gedeeltelijk en tijdelijk schrappen van één van de mogelijk voorziene derde en vierde IC tussen Eindhoven en Breda ten behoeve van het goederenvervoer.