Hoewel Van der Valk geen dagboek heeft bijgehouden, staan de gebeurtenissen van de afgelopen jaren feilloos in zijn hoofd geregistreerd. Hij zet de feiten op een rijtje, maar blikt eerst even kort terug. ,,Treuhand liet al vrij snel weten dat het pakket van 67 procent aandelen verkocht zou worden. Maar IMOG mocht zich daar niet mee bemoeien. Men zocht het zelf wel uit.” ,,Drie jaar geleden al vroegen Wim Deelstra, met wie ik toen de directie vormde, en ik constant aan Treuhand wat de organisatie nu precies wilde. Want we waren er niet gelukkig mee; er bleef onzekerheid. Maar we kregen geen kans om aan tafel te komen bij de heren van Treuhand. Zij hielden de boot steeds af.” Pas in het begin van dit jaar mocht Van der Valk nieuwe aandeelhouders gaan zoeken. ,,Dat heb ik gedaan. Ik heb toen een gedeeltelijke management buy-out voorgesteld en drie of vier nieuwe aandeelhouders. Daar is echter nooit en te nimmer op gereageerd. Achteraf is dat wel logisch, want de afwikkelaars van DSR, Deutrans en de Deutsche Binnenrederei waren het helemaal niet met elkaar eens. En hogerop bij Treuhand kwamen we niet aan de bak”, treurt Van der Valk nog steeds over het gebrek aan medewerking.

,,Twee jaar geleden ontstond er echter bij IMOG een liquiditeitsprobleem, omdat de aandeelhouders toen de weg wel wisten en vier miljoen gulden uit de zaak haalden. Dat kon, zeiden zij, omdat het bedrijf over voldoende reserves beschikte. En ik moest maar met de banken gaan praten over een krediet als ik in de problemen zou komen. Ze wilden er trouwens eerst zes miljoen uithalen, maar dat hebben we met veel moeite kunnen voorkomen”, aldus Van der Valk.

Maar ook die vier miljoen gulden kon IMOG niet missen. Over 1992 bedroeg het verlies bijna drie miljoen en over dit jaar zou, geschat, het bedrijf op ongever 2,7 miljoen gulden negatief zijn uitgekomen. ,,Per saldo was er enkele maanden geleden een liquiditeitsprobleem van zo’n anderhalf miljoen gulden. Daar mag een bedrijf met een goede, lopende bron van inkomsten natuurlijk niet op kapot gaan”, stelt hij vast.

,,Uiteraard heb ik regelmatig met de bank gesproken. maar die zei, en mijn inziens terecht, niet wij zijn de ondernemers maar jullie. En als de aandeelhouders iets doen, dan willen wij eventueel verder praten. Twee jaar geleden hebben ze er vier miljoen uitgehaald, dan kunnen ze er nu toch ook wel weer wat instoppen. Dat gebeurde echter niet.” ,,Tijdens de reguliere aandeelhouders/commissarissen-vergaderingen in februari, maart, mei en augustus waar de Treuhand trouwens nooit bij aanwezig was, heb ik de problemen regelmatig aan de orde gesteld. Maar de andere aandeelhouders, Toepfer en Moksel, zeiden steeds: ‘Als Treuhand iets doet, dan dragen wij ook bij; anders niet’. En Treuhand hield de portemonnaie dicht.” Uiteindelijk heeft Van der Valk van zijn recht als algemeen directeur gebruik gemaakt om een buitengewone aandeelhoudersvergadering uit te schrijven. Die was op 30 september. Op die dag, nog geen twee maanden geleden dus, kwamen er voor het eerst sinds het bestaan van Treuhand twee heren van het bureau uit Berlijn. ,,Let wel, er was toen nog helemaal geen sprake van een surseance, laat staan van faillissement”, benadrukt Van der Valk.

,,Met ondersteuning van onze huisadvocaat en de accountant hebben wij toen het financiele plaatje uitvoerig doorgelicht. De heren van Treuhand zagen de ernst van de zaak, dat liquiditietsprobleem dus, nog steeds niet in. Omdat, zo zeiden zij, IMOG geen overschuldpositie ten opzichte van de crediteuren en de banken had. Dat klopte ook wel, maar het vermogen zat vast in het onroerend goed. Dus het liquiditeitsprobleem bleef.”

Niet kapot

De aandeelhouders hielden echter volgens hem vol dat IMOG niet kapot zou gaan en Van der Valk kreeg wederom de opdracht met de banken gaan praten. Maar dat leverde weer niets op, want de bankiers waren nog altijd zeer verbolgen over die vier miljoen die de aandeelhouders eruit hadden gehaald en over het feit dat zij IMOG nu lieten zwemmen. ,,Daardoor restte mij niets anders dan op 8 oktober surseance van betaling aan te vragen.” Mr jhr. S.H. de Ranitz werd tot bewindvoerder benoemd.

De enige reactie van Treuhand daarop was dat ‘er hard aan een overlevingsplan werd gewerkt’. Met als gevolg dat er op 11 oktober ineens vijf mensen van Treuhand in Rotterdam arriveerden. ,,Een dag later”, herinnert Van der Valk zich moeiteloos, ,,hadden we een gesprek met onze huisbankier, de vijf van Treuhand, de De Rantiz en ik. Dat werd een groot fiasco. Mede omdat de Treuhand-delegatie naar mijn stellige overtuiging absoluut incompetent en niet beslissingsbevoegd was.” ,,Dit is het einde, dacht ik. Maar tot mijn verbazing vertelden de heren van Treuhand dat ze een dag later, op 13 oktober dus, alsnog met een oplossing zouden komen. En daar wacht ik nu nog op. Ik heb niemand meer gezien en sinds de twaalfde oktober nog geen telefoontje uit Berlijn gehad. De curator kon na het uitblijven van bericht niet anders dan met mij naar de rechtbank gaan en het faillissement aanvragen. En ook daarop heeft Treuhand nog steeds niet gereageerd.” Persoonlijk ziet Van der Valk het faillissement van IMOG (waar hij bijna 24 jaar heeft gewerkt) als een bewuste politieke beslissing. ,,Want nu kan niemand zeggen dat Treuhand IMOG wel heeft geholpen en ook niet dat men IMOG niet de hand heeft toegestoken. Er is gewoon niets beslist. Er is alleen een mooi bedrijf naar de knoppen geholpen met buitengewoon vervelende consequenties voor het voltallige personeel, uitgezonderd vier man van de afdeling binnenvaart die overgenomen zijn door de Deutsche Binnenreederei. Maar voor de overige, ruim vijftig medewerkers, zal het niet gemakkelijk zijn om weer aan de slag te komen.”

Vervoersbond

De uiteraard inmiddels ook ontslagen IMOG-directeur heeft trouwens ook geen goed woord over voor de Vervoersbond FNV. En ook de medewerkers zijn teleurgesteld in de bond. Van der Valk legt uit waarom. ,,We hebben vanaf 1990 IMOG door en door gereorganiseerd met vaak nare ingrepen. We gingen immers terug van 125 naar uiteindelijk 58 medewerkers. In de afgelopen jaren hebben we echter onze activiteiten nadrukkelijk verlegd en uitgebreid, met onder meer de aankoop van loodsen met een oppervlakte van zesduizend vierkante meter, waardoor we enkele grote NVOCC’ers konden binnenhalen. Bovendien traden we ook op als containerkade en hadden een uitstekend businessplan voor 1994 uitgewerkt.” ,,Van die ruim zestig mensen die door de reorganisatie hun baan verloren, exclusief overigens de veertien die met de DSR naar Cornelder zijn overgestapt, konden ongeveer vijftig medewerkers vrijwel meteen elders aan de slag. Dat wisten we. Niettemin moesten wij van de vakbonden ook voor hen een sociaal plan opstellen. Wij wilden echter een goed sociaal plan voor de mensen die tussen wal en schip vielen. Zij hadden het hard nodig; de anderen waren weer aan het werk.” ,,Maar de Vervoersbond FNV eiste dat we het voor iedereen deden. Ook voor de medewerkers die vrijdags bij ons vertrokken en ’s maandags alweer een baan hadden. Dat heeft ons onnodig tonnen geld gekost. Geld dat in feite onttrokken is aan de mensen die bij IMOG konden blijven en aan de bedrijfsvoering. Dat vind ik ronduit schandalig.” Nog erger vind hij echter de houding van de bond tijdens de afgelopen maanden. ,,In die periode van surseance en faillissement hebben we, ondanks herhaalde uitnodigingen, nooit meer iemand van de Vervoersbond FNV gezien of gehoord. En dat was voor het personeel een grote teleurstelling.”

Het inmiddels failliete IMOG (oorspronkelijk Internationale Maatschappij tot Overneeming van Goederen) is in 1954 ontstaan ‘uit de behoefte goederen te controleren en te (doen) vervoeren van en naar hoofdzakelijk Oost-Europa’. De aandeelhouders waren Toepfer International in Hamburg (16,5 procent), Moksel in Buchloch bij Munchen (ook 16,5 procent), DSR Line in Rostock (20 procent), Deutsche Binnenreederei (12 procent) en Deutrans (35 procent), in totaal dus 67 procent bij de drie voormalige DDR-staatsbedrijven. Na de omwenteling van 1989 en later (begin dit jaar) de privatisering van DSR en de Deutsche Binnenreederei en de liquidatie van Deutrans bleven de aandelen onder controle van Treuhand, het Berlijnse instituut dat de privatisering uit (uit)verkoop van de vroegere staatsbedrijven regelt.

Foto: IMOG-directeur Jan van der Valk.

door RIJNDERT MAAS

IMOG-directeur Jan van der Valk.