Nexrail is een start-up voor de lease van zogeheten midcab-locomotieven, spoorwegmaterieel waarbij de cabine voor de machinist in het midden is geplaatst. Het bedrijf is in september 2021 gestart en richt zich op het spoorgoederenvervoer. Dankzij investeringsmaatschappij Infravia Capital Partners konden algemeen directeur Luuk von Meijenfeldt (links op de foto) en commercieel directeur Mark Remie (rechts) direct met een flinke vloot beginnen. De vloot bestaat uit tweedehands locomotieven, terwijl er nieuw te bouwen hybride modellen met modelnaam DE18 zijn besteld bij fabrikant Vossloh Rolling Stock uit Kiel.

Het is opmerkelijk dat een nieuwe speler start met een vloot van deze omvang en dat die ook nog eens een nieuw soort locomotief introduceert. ‘Maar de markt zit hierop te wachten’, menen de mannen van Nexrail.

Locomotief gaat veertig jaar mee

Von Meijenfeldt legt uit dat een hybride loc ongeveer de helft zuiniger is in het energieverbruik dan een standaard ouder model. ‘Wanneer een hybride toestel op de batterij draait, is er geen CO2-uitstoot. Ook fungeert de batterij als een soort start-stopsysteem als de locomotief een tijd stilstaat.’ Volgens hem zijn de locomotieven betrouwbaar en relatief eenvoudig te onderhouden.

Ook hebben moderne locomotieven volgens Remie als voordeel dat ze gebouwd worden met de vereiste versie van ETCS, het European Train Control System dat de komende jaren in verschillende Europese landen verplicht zal worden gesteld.

‘Locomotieven zijn build to last, aldus de commercieel directeur. ‘Ze kunnen rustig veertig jaar meegaan. Er zijn niet veel fabrikanten en er is niet zoals in het wegvervoer een constante vernieuwing van types en modellen gaande. Wel ontstaat er nu een vervangingsvraag.’

Remie: ‘Er ontstaat nu een vervangingsvraag van locomotieven’

Door nu zwaar in te zetten op hybride locs die via een leaseconstructie op de markt komen, hoopt Nexrail de transitie naar een fossielvrije toekomst voor het spoorgoederenvervoer te versnellen.

‘Ook deze modellen kunnen weer veertig jaar mee. Met gemak’, zegt Von Meijenfeldt. De locomotieven zijn modulair gebouwd. Ze kunnen nu al rijden op hvo, oftewel biodiesel, en ook op synthetische diesel wanneer dat in de toekomst beschikbaar komt. ‘De diesel-elektrische motor is zodanig gebouwd dat de dieselmotor kan worden vervangen door een andere energieverstrekker, zoals bijvoorbeeld batterijen. En er kan ook nog een pantograaf op worden geplaatst.’

Dieseltreinen

Spoorvervoer is de modaliteit met de minste CO₂-uitstoot, maar dat betekent niet dat de innovatie stil mag komen te staan, vindt Remie. ‘Het spoor verbruikt circa 0,5% van de energie voor transport en vervoert 20% van het volume in Europa, maar toch moeten we ook in het spoorvervoer kijken naar het terugbrengen van het gebruik van fossiele brandstof. Nu rijden alle midcab-locs op diesel, maar dat gaat uiteindelijk veranderen naar geen diesel, of in elk geval naar minder en betere diesel. We durven wel te stellen dat wij een drijvende kracht achter die transitie zullen zijn.’

Remie vervolgt: ‘Met een hybride motor wordt nog altijd diesel gebruikt, maar significant minder. En doordat de locs echt modern zijn, gaan ze heel effi­ciënt met energie om. Het gevolg daarvan is opnieuw minder CO₂-uitstoot.’

Treinen rijden op diesel als ze op de niet-geëlektrificeerde delen van het netwerk rijden. ‘Daar kunnen we dus niet omheen,’ stellen de mannen in koor. Von Meijenfeldt: ‘De rol van diesel is kleiner dan bijvoorbeeld in het wegvervoer, maar een transitie blijft wel nodig om als spoor uiteindelijk de laatste stap naar klimaatneutraliteit te zetten. Dat de komende jaren vrijwel elke goederentrein die in Europa rijdt een dieselaandrijving heeft, moeten we voorlopig nog accepteren.’

Looptijd van drie jaar

Nexrail is een portfolio-bedrijf: de investeerder is InfraVia Capital Partners. Toen het railbedrijf in 2021 de markt betrad, was het direct een van de grotere spelers dankzij de omvang van de vloot. Von Meijenfeldt: ‘Dat kan je zien als een bewijs dat ze bij InfraVia geloven in het businessmodel dat we hebben neergezet.’

Nexrail zorgt voor de lease van de locs en de klanten zijn bedrijven als spoorgoederenvervoerders DB Cargo en CFL Cargo en ook bijvoorbeeld terminals en industrieterreinen met een spooraansluiting. De leasetermijn is ergens tussen een aantal maanden en tien jaar. Drie jaar is het gemiddelde. ‘Wat ons uniek maakt, is dat we naast de corridorlocomotieven ook naar de midcabs kijken. Dat doet eigenlijk niemand. Het staat niet op de radar van investeerders, terwijl juist daar de meeste winst voor het klimaat te behalen valt.’

In het zware transport heeft lease een vast aandeel in de markt. Remie: ‘Die verhoudingen zijn ongeveer fiftyfifty. Vergelijkbaar met de luchtvracht bijvoorbeeld. Locomotief-leasing is nog een relatief jonge markt en daardoor groeit het aandeel lease snel, inmiddels richting de 30%. Lease zorgt ervoor dat je flexibeler bent, ook als er geen toegang is tot kapitaal of bij gebrek aan eigen vermogen. We hebben ook een onderhoudstak, voor zowel de eigen vloot als voor derden.’

Von Meienfeldt: ‘Spoorvervoer gaat toenemen, ook zonder subsidie voor de modal shift’

Bij de ontwikkeling van nieuwe locomotieftypes in kleinere landen als Nederland en België spelen leasemaatschappijen een belangrijke rol, aldus Remie. ‘Zonder de bestellingen van leasemaatschappijen worden kleine markten snel vergeten. Nieuwe vervoerders hebben vrijwel geen toegang tot nieuwe midcab-locomotieven, omdat de markt hoofdzakelijk bestaat uit enkele grote spelers die de oude vloot van eigen locomotieven bezitten. Probeer daar maar eens tussen te komen. Wij hopen door in dat gat te springen de spoormarkt vooruit te helpen.’

Nexrail voorspelt voldoende vraag om de volledige bestelde vloot op de rails te krijgen en om in de toekomst nog verder uit te breiden. Dat is enerzijds vanwege een vervangingsvraag die nu op gang komt, legt Remie uit. ‘Veel locomotieven bereiken nu toch wel echt de uiterste leeftijd. En het kostenplaatje voor een hybride toestel is interessant. Het terugbrengen van emissies is mooi, maar de kosten tellen ook zwaar mee. Afhankelijk van de inzet en de frequentie waarmee een loc rijdt, zijn de kosten voor dit type simpelweg lager omdat hij zuiniger rijdt en onderhoudsarmer is.’

Bovendien, vult Von Meijenfeldt aan, ‘we verwachten een toename in het spoorvervoer, ook los van de stimulering van de modal shift’.

Veiligheidssystemen

Op het kaartje op de Nexrail-website van landen waar het bedrijf al actief is, is Nederland nog niet ingekleurd. Er rijden wel treinen in onder meer Frankrijk, Luxemburg, Duitsland en Italië. België volgt volgend jaar. ‘Dat we nog niet in Nederland rijden, heeft te maken met de implementatie van het nieuwe veiligheidssysteem ETCS’, verzucht Remie. ‘En dat terwijl het oude systeem, ATB, geen toekomst heeft. Het gaat in Nederland heel langzaam, terwijl dat nu juist iets is waar je je met een moderne vloot mee onderscheidt. In Nederland gaan de nationale regels boven de Europese, waardoor locs niet makkelijk over de grens heen kunnen en je de locomotieven niet makkelijk toegelaten krijgt op het spoor. Maar het zijn veiligheidssystemen, dus we willen dat dit gewoon op orde is en doen er dus geen concessies in.’

Vanaf maart volgend jaar gaat de DE18 rijden tussen Terneuzen en Gent, waar geen ATB gebruikt wordt. ‘Dus het begin is er.’