Binnenvaartschippers kunnen al sinds november 2021 een emissielabel aanvragen voor binnenvaartschepen en drijvende werktuigen. Het label toont aan hoe schoon het schip is op basis van de daadwerkelijke uitstoot van onder meer CO2 en stikstof. De Stichting Afvalstoffen en Vaardocumenten Binnenvaart (SAB) geeft het label uit.

Het emissielabel heeft tot nu toe geen wettelijke basis. De aanvraag ervan is vrijwillig. Als het aan Heijnen ligt, komt daar nu verandering in. Het hebben van een label wordt verplicht en in 2030 moet het gemiddelde label van de gehele vloot boven de B uitkomen. Wanneer die verplichting ingaat is nog onduidelijk.

Varen op biobrandstof

Het binnenvaartemissielabel is opgebouwd uit twee onderdelen. De klimaatemissie wordt in de letters A tot en met E uitgedrukt, waarbij A staat voor klimaatneutraal en E voor het meest vervuilend. De uitstoot die van invloed is op de luchtkwaliteit wordt uitgedrukt in cijfers van 1 tot en met 5. Het type motor van een schip is daarmee niet allesbepalend. Een schip met een oude motor dat vaart op biobrandstof kan dus ook een ‘hoge letter’ verkrijgen. De SAB houdt aan de hand van bunkergegevens bij welke brandstof een schip gebruikt.

In eerste instantie verplicht het ministerie scheepseigenaren een label aan te vragen. Later wordt stapsgewijs van van schippers verlangd dat zij in een betere labelcategorie terechtkomen door verduurzaming van hun schip of door het gebruik van andere brandstoffen. Met een ‘impact-assessment’ wordt nagegaan wat de gevolgen zijn voor de sector en hoe de stappen tot aan 2030 worden ingevuld. Alleen het einddoel staat vast: een gemiddeld label B voor de vloot in 2030. De resultaten van dat onderzoek moeten in het vierde kwartaal van dit jaar bekend zijn.

‘Nader onderzoek’

Uit gegevens van de SAB blijkt dat er momenteel dertien schepen een emissielabel hebben. Slechts één daarvan is hoger dan label B.

Volgens het Expertise- en Innovatiecentrum Binnenvaart (EICB), een van de initiatiefnemers van het label, zal na het ministerieel onderzoek ook duidelijk worden wat er de gevolgen zijn voor schepen die in 2030 niet aan de emissie-eisen voldoen. Bij de invoering van het label merkte het centrum op dat de sturing die beoogd wordt met het label later nader vormgegeven moet worden ‘door partijen zoals verladers, havens, banken, verzekeraars, vaarwegbeheerders en subsidieverstrekkers.’

Emissierechten

Naast een verplicht emissielabel focust Heijnen ook op andere manier om de binnenvaart te verduurzamen. Vanaf 2025 moet er een subsidieregeling komen voor de inzet van waterstof. De brandstof is volgens haar ‘essentieel in de energietransitie voor de binnenvaart’, hoewel het opvoeren van het aantal schepen dat hierop vaart ‘zonder publieke financiering niet van de grond komt’.

De binnenvaart gaat bovendien vanaf 2027 onder het Europese emissiehandelssysteem ETS2 vallen.‘Dit betekent dat ook voor brandstofverbruik in de binnenvaart emissierechten dienen te worden afgedragen’, schrijft Heijnen. ‘Deze maatregel kan een belangrijke rol spelen bij verduurzaming.’

Omdat de impact van de maatregel op de binnenvaartsector nog onzeker is, gaat het ministerie van Klimaat en Energie dit laten onderzoeken. ‘De Kamer zal hierover te zijner tijd nader worden geïnformeerd.’