Sinds 2015 werken de provincie Noord-Holland en Port of Amsterdam met een netwerk van elektronische neuzen (eNoses) om de oorzaken van geurhinder op te sporen. Ook monitoren de ‘neuzen’ de scheepvaart rond het Noordzee- en Amsterdam-Rijnkanaal op varend ontgassen. Dat is in dit gebied niet toegestaan.

Het netwerk bestaat nu uit 92 eNoses langs de vaarwegen, Westpoort en industrie in Amsterdam Noord en de Zaanstreek. Daarnaast is er een apart eNose-netwerk in het IJmondgebied rondom Tata Steel van nog eens 90 ‘neuzen’.

Oorzaak opsporen

Een eNose signaleert veranderingen in de luchtsamenstelling. De Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied brengt jaarlijks verslag van de opgepikte geuren. Het netwerk heeft in 2022 in totaal 7.608 eNose alarmeringen gedetecteerd. Dat houdt in dat er verhoogde signalen zijn die een veranderingen in de luchtsamenstelling meten. Dat betekent overigens niet altijd dat er toegestane waardes worden overschreden.

In sommige gevallen leidt een alarmsignaal tot inspectie of een boete, veelal wordt de eNose ingezet om duidelijk te krijgen wat de oorzaak is van geuroverlast voor de omgeving, waarna inspectie ter plaatse kan volgen.

Het aantal totale aantal meldingen in 2022 is lager dan in 2021, toen kwamen 8.866 alarmeringen binnen. Wel kon in 2022 vaker de veroorzaken van de stank worden achterhaald, dat lukte in 90% van de gevallen.

Varend ontgassen

De neuzen die het varend ontgassen van binnenvaarttankschepen detecteren, hebben in 2021 in totaal 449 keer een melding gegeven. De Omgevingsdienst heeft 85 meldingen van varend ontgassen doorgegeven aan de Inspectie leefomgeving en Transport (ILT). De ILT heeft hiervan 78 meldingen verder opgepakt en vervolgens 16 tankschepen daadwerkelijk gecontroleerd. Van die 16 schepen hebben er 5 een waarschuwing gehad, tegen 6 is een proces-verbaal opgemaakt er er is 1 last onder dwangsom opgelegd.

Stinkende bodemas

In het gebied rondom de Afrika-, Amerika-, Australië- en Jan van Riebeeckhaven geeft een aantal eNoses relatief veel verhoogde signalen ten opzichte van de meeste andere eNoses. De meldingen uit deze havenbekkens hebben te maken met de activiteiten van bedrijven die bezig zijn met brandstof op- en overslag.

De meeste alarmeringen worden veroorzaakt door één eNose, de AU-01 in de Australiëhaven. Deze ene neus gaf 4.493 keer alarm. De geuroverlast komt van een nabijgelegen afvalverwerkingsbedrijf waar bodemas wordt verwerkt. Geen reden voor ingrijpen, meent de Omgevingsdienst: deze specifieke stank mag er namelijk zijn, de opslag en bewerking van deze bodemas is conform de geldende milieuvergunning voor de locatie.

Kleinere geurcontour voor Tata

Het losstaande netwerk in de regio IJmond, rondom Tata Steel, meet ook veel geuroverlast. Verreweg de meeste meldingen (68%) zijn terug te herleiden naar de kookgasfabrieken van Tata, daar wordt door middel van droge destillatie van steenkolen cokes geproduceerd.

Halverwege 2022 is er voor Tata Steel een kleinere ‘geurcontour’ vastgelegd dan eerder was toegestaan. Dit houdt in dat bij meer dan 10 klachten door omwonenden in korte tijd, de Omgevingsdienst ter plaatse komt om de overlastmeldingen te beoordelen en eventuele vervolgstappen in gang te zetten.