Tientallen jaren was de mogelijkheid om bloemen in zeecontainers te vervoeren onderwerp van onderzoek, en nog steeds geschiedt het meeste transport van dit product door de lucht. Schiphol draait voor een belangrijk deel op bloemen.

Het tij zit de zeevrachtkansen echter mee. Schaarse luchtvaartcapaciteit, lagere kosten (tot wel een halvering), minder belasting voor het milieu (85% minder uitstoot) en perfectionering van de omstandigheden maken verzending van bloemen overzee steeds aantrekkelijker.

80% van de bloemen

Hoewel dat in de praktijk nog niet binnen bereik is, kan volgens kenners nu al 80% van de bloemen per zeecontainer worden vervoerd. De impact op kwaliteit en houdbaarheid is bij snijbloemen, vooral anjers en chrysanten, minimaal. Hoe sterker de bloem, des te beter zeevervoer mogelijk is.

Een maximum van zes weken houdbaarheid is haalbaar. Een goed product, juiste voedingsstoffen, een degelijke voorbehandeling, geschikte verpakking en gunstige bewaar- en vervoersomstandigheden zijn factoren die belangrijk zijn voor succes.

Zeetransport vergt wel aanpassingen van de organisatie bij kwekers en het opzetten van een koelketen. Dat zijn ketenbrede investeringen waarmee veel geld is gemoeid.

Eelke Westra van Wageningen University and Research heeft jarenlang onderzoek gedaan naar bloemen als zeevracht en bevestigt dat het een goed haalbare manier van transporteren is.

Geen short cuts

Jeroen van der Hulst van FlowerWatch, medeopsteller van een onderzoek naar de mogelijkheden van zeevervoer vanuit Kenia, plaatst wel een kanttekening: ‘Er zijn geen short cuts. Alles moet tot in de puntjes zijn verzorgd. Er is niet één specifiek wondermiddel waardoor zeetransport ineens een stuk verbetert.’

Voorop in de bloemenwereld loopt Latijns-Amerika. In 2020 bijvoorbeeld gingen 4545 containers met Colombiaanse bloemen overzee, waarvan de meeste (1786) naar Groot-Brittannië en de VS (1217). In totaal wordt 8% van de Colombiaanse bloemen verscheept.

’Als een product van slechte kwaliteit is, dan zal dat na vervoer ook zo zijn’, stelt commercieel manager José Henao van de Colombiaanse chrysantenteler Capiro nuchter vast. Capiro is een van de grootste, zo niet de grootste, op het gebied van overzees bloementransport, met dertig containers per week. Die strategie is niet alleen ingegeven door duurzaamheid maar ook door de lagere kosten.

Henao stelt dat Capiro het logistieke proces voor bloemen heeft geperfectioneerd. ‘Besef dat het jaren duurt voordat je een stap goed onder de knie hebt. Neem het verpakken: het is ons na jaren gelukt 20% meer bloemen in een container te krijgen, en het gebruik van plastic is zelfs met 70% verminderd. Ook zijn we bezig de luchtregulatie te verbeteren.’ Henao wil over dat laatste uit concurrentieoverwegingen niet te veel zeggen.

Omslagpunt

In Ecuador is Pablo Restrepo van het bedrijf Valleflor een van degenen die op zeevervoer vertrouwt. ‘We proberen zeker het aandeel in zeevracht te verhogen. De cold chain met een goede bewaartemperatuur is steeds beter onder controle. Zeker nu luchtvaartruimte schaars blijft, komt zeevracht steeds meer in beeld.’

Er zijn voor Ecuador specifieke hindernissen. ‘Het zijn factoren waarop je minder of geen invloed hebt. Zoals we ervaren naar Miami: dan hebben we regelmatig drugscontroles die de koel­omstandigheden kunnen beïnvloeden, met gevolgen voor de lading. En het kost moeite medewerking van vervoerders te krijgen. Die zijn bloemen niet gewend, hebben hier liever bulk, zoals bananen. Ook ben je afhankelijk van routes, van welke stops er worden gemaakt.’

In Kenia, na Nederland, Colombia en Ecuador de grootste bloemenexporteur, is een omslag gaande. Een paar jaar geleden ging het volgens het al genoemde, dit jaar gepresenteerde, onderzoek voor de route Mombassa-Europa om twee containers per week. Dat groeide naar acht en de verwachting is dat het er binnenkort twintig zullen zijn. Ter vergelijking met die 8% zeevervoer van Colombia: zeevracht was in Kenia tot voor kort goed voor 0,6% van de bloemenexport.

Het omslagpunt is in het Afrikaanse land de coronapandemie geweest waardoor de luchtvrachttarieven in de wereld sterk stegen. Daardoor werd zeevracht als goedkoop alternatief populairder, ondanks het feit dat dit containervervoer duurder werd.

Nederland bloemenexporteur

En Nederland als grootste bloemenexporteur? Zeevracht heeft hier serieuze aandacht, maar gegevens over omvang en intenties zijn moeilijk te verkrijgen, mede uit concurrentieoverwegingen én vanwege een rechtszaak die loopt. Naar verwachting zal het aandeel van zeevracht voor Nederlandse bloemen alleen maar toenemen. Grote partijen als Royal FloraHolland (RFH, veiling) en Dutch Flower Group (DFG) zijn ermee bezig.

Het Bovenkarspelse bloemenbedrijf Floration Europe is houder van een Europees octrooirecht op de werkwijze voor langetermijn-opslag en transport van rozen en chrysanten. Wegens vermeende inbreuk heeft dat bedrijf RFH voor de rechter gedaagd. In kort geding is de eiser in het ongelijk gesteld, maar er loopt nog een bodemprocedure.

Met name Keniaanse rozenkwekers die bij RFH zijn aangesloten hadden de wens geuit om de rozen per zeevracht te vervoeren. Daarom is RFH gaan experimenteren met vervoer van rozen vanuit Kenia in zeecontainers.

RFH wil niks zeggen over plannen voor zeevracht, hetzelfde geldt voor DFG. Richtte Floration eerst zijn juridische pijlen op RFH, op termijn kunnen ook andere partijen aan de beurt komen die zeevracht doen, zoals DFG. De rechtszaak geeft in elk geval aan dat er veel belang wordt gehecht aan een omslag naar milieuvriendelijker bloementransport.

Tijdsdruk

En er zijn nog andere uitdagingen, wil zeevracht in Nederland maar ook elders verder groeien. Snelheid en flexibiliteit blijven een ding. Zeetransport moet lang van tevoren worden gepland om op tijd te zijn. Terwijl per vliegtuig op het laatste moment nog wat kan worden ingevlogen.

De tijdsdruk is des te belangrijker in de bloemensector omdat die bij uitstek is gericht op pieken zoals Valentijnsdag. Anekdotes over partijen die weliswaar nog in goede staat verkeerden maar te laat aankwamen, zijn de branche een gruwel. ‘Het aanpakken van vertragingen in de logistieke keten en dus een goede overall planning’ zijn een topprioriteit, weet een insider.

Ook krijgen kwekers lang niet altijd zelf een container vol, terwijl ze die niet graag met concurrenten delen uit vrees voor infectie door andermans bloemen.