Dat blijkt uit het ‘Greening Transport Package’, een plan dat de Europese Commissie afgelopen dinsdag presenteerde. Eerder berichte NT ook al over het vrachtpakket, waarin onder andere wordt besproken hoe spoorcapaciteit beter kan worden ingepland.

Vervoerders vragen bij spoorbeheerders capaciteit aan om op een bepaald moment over een traject een trein te mogen rijden. Nu worden treinen vooral ingepland volgens een jaardienstregeling. Daarbinnen is maar beperkt ruimte voor vervoerders die korter dan een jaar van tevoren treinpaden willen reserveren en bestellen. De commissie wil het nu mogelijk maken voor vervoerders om ook op andere momenten in een jaar capaciteit te reserveren en introduceert daarom een doorlopende planning.

Capaciteit aanvragen

Voor goederenvervoerders is dit vooral handig omdat ze capaciteit dan ook later in het jaar kunnen aanvragen. Doordat goederenvervoerders met de dynamiek van de markt te maken hebben, vinden er vaak korter dan een jaar van te voren veranderingen plaats in de behoefte aan capaciteit voor treinen waar nu maar moeilijk rekening mee gehouden kan worden.

Door een doorlopende planning te gebruiken moet het voor spoorbeheerders mogelijk worden om meer ruimte opzij te zetten voor capaciteit die nog op een later moment moet worden toegekend. Ook moet de doorlopende planning het makkelijker maken om nieuwe reguliere diensten snel op te zetten, omdat er al sneller meer zekerheid is over de beschikbare capaciteit.

Financieel compenseren

In ruil daarvoor moet er echter strenger afgerekend worden met het aanvragen van capaciteit die uiteindelijk niet wordt gebruikt. Omdat de eerder genoemde flexibiliteit er nu nog niet is, vragen vervoerders soms meer capaciteit aan dan ze daadwerkelijk nodig hebben. Daarnaast gebeurt het dat spoorbeheerders verleende capaciteit op korte termijn intrekken vanwege bijvoorbeeld werkzaamheden. Al met al wil de commissie dat spoorbeheerders flexibeler werken en werkzaamheden langer van te voren plannen.

‘Als een spoorbeheerder de capaciteit die was toegekend intrekt, moet deze spoorbeheerder er alles aan doen om de trein om te leiden en de vervoerder financieel te compenseren’, aldus Adina Valean, Eurocommissaris voor Transport. Daarnaast benadrukt de commissie meer samenwerking tussen spoorbeheerders te willen. Zo zou het voor vervoerders mogelijk moeten worden om hun internationale capaciteit op één plek aan te vragen.

Reverse modal shift

Brancheorganisaties reageren positief op het voorstel van de Europese Commissie over de spoorcapaciteit. ERFA, een Europese brancheorganisatie voor het vrachtvervoer per spoor, stelt dat het voorstel een enorme impact kan hebben op het laten groeien van het volume dat per spoor wordt vervoerd en vraagt het Europese Parlement en de Europese Raad daarom prioriteit te geven aan het vrachtpakket.

‘Het werd tijd voor deze verordening, waar lang om gevraagd is door de spoorsector. Onder het huidige rigide wettelijke kader heeft de sector geen vrijheid om de uitdagingen van capaciteitscoördinatie tussen buurlanden aan te pakken’, zegt ook CER, een Europese belangenorganisatie voor de spoorsector.

Wel stelt de organisatie ernstige zorgen te hebben over de nieuwe regels voor maten en gewichten voor het wegvervoer die ook in het pakket zitten. Het toelaten van langere en zwaardere vrachtwagens zou ertoe leiden dat er weer meer via de weg wordt vervoerd en er dus een omgekeerde modal shift plaatsvindt. Vooral gecombineerd transport en wagenladingvervoer, railtransport van vracht die één of enkele wagons vult in plaats van een hele trein, zouden hieronder te lijden hebben.

UIRR, een Europese brancheorganisatie voor het gecombineerd spoor- en wegvervoer, laat weten ‘enthousiast’ bij te willen dragen aan het wetgevende proces rond het nieuwe vrachtpakket. Wel wijst de organisatie op een vergelijkbaar pakket uit 2008 die slechts een ‘bescheiden impact’ zou hebben gehad. ‘We hopen dat er wetten met een robuuste impact ontwikkeld worden’, aldus het orgaan.