Afvalinzameling is een van de meest vervuilende vormen van stadslogistiek. De voertuigen moeten continu stoppen en weer optrekken, waardoor ze zonder grote afstanden af te leggen toch veel vervuilende stoffen uitstoten en een hoog brandstofverbruik hebben. Volgens TNO is het ophalen van afval in Nederland goed voor 6% van de CO2-uitstoot door stadslogistiek.
De stedelijke afvallogistiek lijkt daarmee een voor de hand liggende kandidaat om de overstap naar meer duurzame voertuigen te maken. Dat gebeurt sinds enkele jaren ook mondjesmaat. Zo nam de Roteb, de reinigingsdienst van de gemeente Rotterdam, een jaar geleden zijn eerste volledig elektrische vuilniswagen in gebruik. De truck, die is gebaseerd op een elektrische Volvo FE, zamelt sindsdien huisvuil in in de Rotterdamse binnenstad. De gemeente, die nu in totaal beschikt over 400 elektrische voertuigen, wil de komende jaren zoveel mogelijk vuilniswagens die aan vervanging toe zijn verruilen voor door elektrische varianten.
Zijladers
Ook in Amsterdam rijden inmiddels de eerste elektrische vuilniswagens rond. In maart nam de hoofdstad nog twee wagens met kraan voor het legen van ondergrondse containers in gebruik. Twente Milieu, het afvalbedrijf dat in handen is van negen Twentse gemeenten, beschikt sinds eind vorig jaar ook over twee van deze zogenoemde zijladers met een batterij-elektrische aandrijving.
Daarmee zijn Nederlandse afvalpartijen verre van koploper in Europa. In bijvoorbeeld de Scandinavische landen zijn veel bedrijven al heel wat voortvarender aan de slag met elektrificering van het wagenpark. Zo bestelde het Deense Amager Ressource Center (ARC) voor de inzameling van stedelijk afval in de regio Kopenhagen onlangs 78 volledig elektrische trucks, met een optie op nog eens 23 trucks. Het gaat daarbij om elektrische vuilniswagens op basis van de Scania L-serie. De Zweedse truckbouwer heeft de eerste voertuigen al in Kopenhagen afgeleverd. ARC verwacht zijn elektrische afvalvloot in de eerste helft van 2023 compleet te hebben.
Om in Nederland de verduurzaming te versnellen, heeft een groot aantal afvalbedrijven inmiddels met de gemeenten en het Rijk in een convenant afgesproken in 2030 het afval emissievrij in te zamelen. Vanaf 2025 schaft de reinigingsbranche alleen nog maar voertuigen op duurzame brandstof of zero-emissie aan. Vanaf 1 januari 2030 zijn alle nieuw aan te schaffen voertuigen emissievrij.
Over de vraag hoe daar te komen bestaat nog veel onduidelijkheid, zo bleek eerder dit jaar tijdens een webinar Rijkswaterstaat over het onderwerp. Voor de deelnemers, afkomstig uit de reinigingsbranche, staat de vraag nog open of batterij-elektrische vuilniswagens de betere keuze zijn, of juist voertuigen op waterstof.
Grote uitdaging
Verder waren er tijdens het webinar vooral technische en financiële vragen. Hoe bepaal je bijvoorbeeld de benodigde grootte van het batterijpakket of de brandstofcel? Welke mogelijkheden zijn er voor de financiering en hoe zit het met de laadinfrastructuur? De deelnemers die al ervaring hebben opgedaan met elektrische afvalinzameling, blijken vooral met die laatste vraag te zitten. Het opladen van de voertuigen is een grote uitdaging door een gebrek aan (snel)laadinfrastructuur.
TNO deed in opdracht van de convenantpartijen onderzoek naar de ervaringen vanuit vijf subsidieprojecten (DKTI) met batterij- en waterstofelektrische vuilniswagens. Uit de tijdens het webinar gepresenteerde resultaten blijkt dat tussentijds snelladen vaak nog onontkoombaar is. Vuilniswagens rijden veelal de hele dag in twee shiften. ‘Door tussendoor te laden is met de nieuwste generaties elektrische inzamelvoertuigen in veel gevallen al wel een complete operatie in te vullen’, stelt TNO.
Ook de beschikbaarheid van de voertuigen is een prangend onderwerp. Batterij-elektrische reinigingsvoertuigen zijn inmiddels mondjesmaat beschikbaar, maar tegen relatief hoge chassis-kosten van drie tot vier ton. TNO verwacht dat de aanschafkosten voor batterij-elektrische reinigingsvoertuigen uiteindelijk zullen dalen naar het niveau van de conventionele voertuigen. De kosten van de batterij zijn daarin echter niet meegerekend. Die zullen moeten worden terugverdiend uit de operatie, aldus TNO.
Waterstof
Door de grote energievraag van een vuilniswagen in combinatie met de beperkte capaciteit op het elektriciteitsnet, liggen er volgens TNO ook kansen voor inzamelvoertuigen op waterstof. De onderzoeksorganisatie concludeert dat wanneer aan alle voorwaarden voor een elektrische infrastructuur voldaan kan worden, de batterij-elektrische oplossing vanuit kostenoogpunt op dit moment een betere keuze is dan de waterstof-elektrische oplossing. Kan niet aan alle voorwaarden worden voldaan, dan is een waterstof-elektrische oplossing wel relatief snel in te passen, stellen de onderzoekers.
Inzamelen kan ook samen
Niet meer apart met eigen inzamelwagens de stad inrijden, maar het collectief laten uitvoeren door een neutrale wagen. Dat is het idee achter Open Waste, een coöperatieve samenwerking van twaalf Nederlandse afvalinzamelaars.
Het idee voor de gezamenlijke inzameling kwam tot stand na een vraag van Rijkswaterstaat, dat na het sluiten van de Green Deal Zero Emissie Stadslogistiek in 2014 aanklopte bij de afvalsector met de vraag een oplossing te bedenken om CO2-uitstoot in binnensteden te reduceren.
Bedrijven hebben voor de inzameling van hun bedrijfsafval een contract en tariefafspraken met een specifieke afvalinzamelaar. In plaats van met eigen wagens de stad in te rijden, besteden betrokken afvalbedrijven dat onderdeel van hun dienstverlening uit aan Open Waste. Die regelt vanuit een eigen softwareplatform de aansturing van de logistiek en laat het afval ophalen door één neutrale, ‘white label’ inzamelwagen.
Rob Verduin, voorzitter en initiatiefnemer van de coöperatie: ‘Je kunt het misschien het beste vergelijken met ons stroom- of gasnet. Iedereen heeft zijn eigen leverancier, maar het netwerk is van ons allemaal. Voor de klant verandert er dus helemaal niks. Die ziet alleen straks niet meer het merk van zijn leverancier op de wagen staan, maar een keurige ‘witte’, neutrale inzamelwagen. Die in de toekomst bovendien elektrisch is of op waterstof rijdt. We starten met twaalf founders en we verwachten dat binnenkort meer afvalinzamelbedrijven zich aanmelden voor een lidmaatschap. Alle publieke of private inzamelaars zijn welkom.’
De deelnemers binnen Open Waste zijn in de praktijk concurrenten van elkaar. Toch staan de neuzen allemaal dezelfde kant op, stelt Verduin. ‘Omdat de coöperatie een onafhankelijk vehikel is, waar we met z’n allen eigenaar van zijn, hebben we elkaar in dit collectief kunnen vinden. Belangrijk daarbij zijn de beginselen van de coöperatie; onafhankelijk en transparant, denk aan data, interne tarieven en medezeggenschap. Bovendien heeft de coöperatie geen winstoogmerk.’
De eerste leden van de coöperatie zijn: Venus, BR Containers, Omega, Beelen, Rouwmaat, Remondis, Van Happen, Collin, Van Gerrevink, GP Groot, Van Werven en Van Kaathoven.
Open Waste wil nog dit jaar de eerste binnensteden gaan bedienen. In 2025 moet dat aantal oplopen naar veertig. Dat staat gelijk aan 1,3 miljoen ledigingen per jaar.
U las zojuist één van de gratis premium artikelen
Onbeperkt lezen? Sluit nu een abonnement af
Bent u al abonnee?
