De clausule voor automatische indexatie van de lonen lijkt het nieuwe stokpaardje te zijn van de FNV. De grootste vakbond van ons land heeft berekend dat werknemers dit jaar en volgend jaar te maken krijgen met in totaal meer dan 14% inflatie. ‘Een enorme en structurele inkomensdaling’, stelt de bond. ‘De FNV wil dit samen met haar leden aan de cao-tafel compenseren, want anders betalen mensen de rekening van de inflatie. Met als gevolg een diepe inkomens- en economische crisis.’

Voor de cao beroepsgoederenvervoer stelt de bond voor om de apc in een aparte paragraaf in de cao op te nemen en elk jaar op 1 januari de lonen aan te passen op basis van de inflatie. De compensatie zou dan gekoppeld moeten worden aan de consumentenprijsindex van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

België

De bonden in Nederland kijken ongetwijfeld met jaloezie naar België, waar automatische prijscompensatie wettelijk is geregeld. Zonder enige inspanning van de vakbeweging krijgen werknemers in het land elk jaar loonsverhogingen die minimaal het verlies aan koopkracht repareren. De loonontwikkeling is daarbij gekoppeld aan de zogenoemde gezondheidsindex, een maatstaf voor het consumentenprijspeil waaruit alcohol, tabak en motorbrandstoffen zijn weggelaten. In veel cao’s is geregeld dat dit stapsgewijs gebeurt zodra deze index oploopt met meer dan 2%. In andere overeenkomsten vindt de verhoging elk kwartaal plaats of eens per jaar.

In het Belgische beroepsgoederenvervoer is dat laatste het geval. Werkgevers in het wegtransport weten zodoende nu al dat ze de lonen door de indexatie per 1 januari volgend jaar met ruim 10% omhoog moeten bijstellen. Het is een explosieve kostenstijging die wegvervoerders in België met angst en beven tegemoet zien. ‘Er is geen andere mogelijkheid dan te proberen die door te berekenen aan de klant’, zegt woordvoerder Isabelle De Maegt van brancheorganisatie Febetra. ‘Maar dat is een uitdaging.’

Kostenstijgingen

De Maegt wijst erop dat het Belgische wegvervoer ook zonder de aanstaande indexatie al te maken heeft met ongekend snelle kostenstijgingen. In september lag de kostprijs van het wegvervoer al bijna 12,5% hoger dan in december, vooral door de dure diesel en gestegen lonen. ‘Daar komt bij dat er op 1 januari ook een nieuwe functieclassificatie wordt doorgevoerd waardoor de loonkosten zullen stijgen.’ De Maegt waarschuwt dat door de optelsom van die kostenverhogingen de concurrentiepositie van Belgische transporteurs ten opzichte van concurrenten in onder meer Frankrijk en Duitsland onder druk komt te staan.

In België gaan vanwege die concurrentiepositie stemmen op om te tornen aan de vanzelfsprekendheid van de de compensatie. In tijden van matige inflatie lopen de lonen in het land niet uit de pas met buurlanden, maar in tijden van hoge inflatie is dat een heel ander verhaal, stellen werkgevers. De Belgische werkgeversorganisatie VBO FEB vreest zelfs voor een desastreus effect op de Belgische economie als het instrument niet wordt herzien. ‘De concurrentiepositie van onze bedrijven ten opzichte van Nederland, Frankrijk en Duitsland loopt opnieuw op richting 16%’, schrijft bestuurder Pieter Timmermans op de website van de organisatie. ‘Dat is dezelfde situatie als tien jaar geleden. Toen zorgde dat voor een verlies van tienduizenden jobs. Als we de trein richting de afgrond niet stoppen, zal de tol hoog zijn: minder jobs, minder inkomen en minder investeringen in de toekomst.’

Spiraal

Intussen wordt in Nederland ook gewaarschuwd voor de effecten van apc-afspraken. Onder meer door het Centraal Planbureau (CPB), dat stelt dat aan de cao-onderhandelingstafels terughoudendheid getoond zal moeten worden om een loonspiraal te voorkomen. ‘Een automatische prijscompensatie zou zo’n spiraal kunnen aanwakkeren’, liet het CPB eerder weten.

Toch zal de FNV de komende maanden bij alle cao-onderhandelingen inzetten op de invoering van een automatische prijscompensatie. Volgens FNV-vicevoorzitter Zakaria Boufangacha dreigen anders de werknemers op te draaien voor de huidige geldontwaarding. ‘Mensen zien hun koopkracht als sneeuw voor de zon verdwijnen. Dit is geen tijdelijk, maar een structureel probleem. Mensen die al moeilijk rondkwamen, dreigen nu om te vallen door deze inflatieklap.’