In het kort:

• De vrachtwagenheffing gaat pas in 2026 in, maar het kabinet wil in 2024 en 2025 al 70 en 100 miljoen euro terugsluizen naar de sector.
• Dat geld is onder meer bedoeld om het gat door het beëindigen van de AanZET-subsidie te dichten.
• Dieseltrucks gaan straks 17,1 cent aan vrachtwagenheffing betalen, zero-emissievoertuigen slechts 3,3 cent.

Dat blijkt uit het concept-meerjarenprogramma ‘Verduurzaming en Innovatie Vervoerssector’, dat minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.

Hoewel besluitvorming over het naar voren halen van de terugsluis van de vrachtwagenheffing formeel pas in 2024 plaatsvindt, gaat de bewindsman er in zijn plannen vanuit dat de sector al in datzelfde jaar kan profiteren van het geld.

Harbers gaat uit van voorfinanciering van 70 miljoen euro in 2024 en 100 miljoen euro in 2025. Dat geld zou dan onder meer moeten worden ingezet om de AanZET-regeling na dit jaar voort te zetten en een regeling voor de aanschaf van laadinfrastructuur voor elektrische vrachtwagens op bedrijventerreinen en distributiecentra op te zetten.

17.400 extra e-trucks

Uit een doorrekening van de plannen door adviesbureau Panteia blijkt dat het door de minister geschetste scenario een positief effect heeft op de verduurzaming van het wegvervoer in Nederland. Zo leiden de maatregelen tot 17.400 extra zero-emissie trucks in 2030, bovenop de ‘autonome ingroei’ van 8.400 e-trucks.

Daarmee komt het totaal op bijna 25.000 e-trucks in 2030, ruimschoots meer dan de 16.000 die het kabinet zichzelf ten doel heeft gesteld. Ook pakken de maatregelen gunstig uit voor de CO2- en stikstofreductie.

Het naar voren halen van de terugsluis is al langere tijd een vurige wens van zowel marktpartijen als de Tweede Kamer, waar het kabinet tot nu toe geen gehoor aan gaf. Een motie van Lisa van Ginneken (D66) om de voorfinanciering te onderzoeken haalde afgelopen voorjaar een meerderheid.

Ook brancheorganisaties stellen dat er een oplossing moet komen om het gat tussen het einde van de AanZET-subsidie in 2023 en het begin van de trucktol in 2026 te dichten.

17,1 cent per kilometer

Harbers doet in zijn voorstel ook een voorzet voor de tarieven van de vrachtwagenheffing. Voor Euro-6-trucks zou die volgens de minister uit moeten komen op 17,1 cent per kilometer (prijspeil 2023). Zero-emissietrucks gaan in de plannen slechts 3,3 cent per kilometer betalen.

Daarmee zijn dieselrijders iets duurder uit dan tot nu toe werd voorgesteld, ondernemers met e-trucks betalen door de tariefdifferentiatie juist fors minder. De tarieven zullen bij invoering van de trucktol nog naar boven worden bijgesteld om te corrigeren voor het prijspeil op dat moment.

De invoering van de kilometerheffing stond oorspronkelijk gepland voor 2023, maar is inmiddels uitgesteld naar 2027. De terugsluis is afgesproken in een bestuursovereenkomst, die in 2021 werd getekend door de toenmalige minister Barbara Visser van IenW en branchevertegenwoordigers TLN, Evofenedex en de Vern. De partijen hebben daarin afspraken gemaakt over de wijze waarop de netto-opbrengsten van de vrachtwagenheffing terugvloeien naar de sector voor verduurzaming.

Tegenvallen

Al sinds het tekenen van die overeenkomst is duidelijk dat de opbrengst mogelijk flink tegen zal vallen doordat de kosten voor het tolsysteem honderden miljoenen duurder uitvallen dan eerder gedacht. Dat komt onder meer doordat de Dienst Wegverkeer (RDW) de ICT-systemen deels zelf wil realiseren.

Het ministerie opent maandag een internetconsultatie over het conceptplan. Ook zegt Harbers binnenkort in gesprek te gaan met de voorzitters van Evofenedex, Transport en Logistiek Nederland (TLN) en Vern.

Ook wil Harbers in Nederland starten met een ‘electric road’-project, waarbij elektrische vrachtwagens via een bovenleiding van stroom worden voorzien, ‘indien er voldoende andere investeerders gevonden worden en het uitvoeringstechnisch haalbaar is’.

Verder komt er stimulering van waterstofvoertuigen en -tankinfrastructuur en werkt de minister aan steun voor een initiatief om via blockchaintechniek de CO2-reductie van hernieuwbare brandstoffen te kunnen aantonen. Ten slotte worden nog maatregelen genoemd die optimalisatie van de logistieke keten moeten bewerkstelligen.