De stichting RTDD, opgericht door de vakbonden FNV, ITF en IUF, heeft voor het rapport ruim drie jaar lang onderzoek gedaan. In die periode verzamelde de stichting gegevens van duizenden chauffeurs, voertuigen en transportbedrijven. Daarnaast werden 166 truckers geïnterviewd, waarvan de meeste op parkeerplaatsen.
82 van de ondervraagden kwamen uit Kirgizië, 50 uit Oezbekistan, 20 uit Tadzjikistan en 14 uit Kazachstan. 135 van hen zijn via Litouwen naar de Europese Unie gekomen. Zij verklaarden tussen de 500 en 4.500 dollar te hebben betaald om bij hun werkgever aan de slag te kunnen, dat zouden kosten zijn voor het aanvragen van documenten en reiskosten.
Litouws loon
Niemand van de ondervraagden wist precies hoeveel zij betaald kregen en zelden kregen ze een loonstrookje. Volgens het rapport beloofden transporteurs een loon van 15 tot 40 euro per dag in de eerste twee maanden, daarna zou het loon omhoog gaan tot maximaal 85 euro per dag. Uit de interviews bleek dat de lonen in werkelijkheid nog lager uitvielen, waardoor sommige chauffeurs in financiële problemen kwamen.
Chauffeurs die in Litouwen staan ingeschreven maar bijvoorbeeld in Nederland rijden, dienen betaald te worden naar Nederlands loon. Gebaseerd op het onderzoek concludeert RTDD dat dit niet gebeurt.
Het gemiddelde salaris van vrachtwagenchauffeurs in Nederland lag in 2022 op zo’n 2.850 euro bruto. Een trucker die RTDD interviewde, gaf aan dat hij volgens het Litouwse systeem werd betaald. In Litouwen is het gemiddelde brutoloon voor truckers 1.204,50 euro.
Lastig handhaven
Daarnaast overnachtten de truckers meestal maanden aan een stuk in hun vrachtwagen, wat volgens het Europese mobiliteitspakket niet is toegestaan. Eén Oekraïense trucker woonde maar liefst elf maanden in zijn vrachtwagen.
Handhaving is er nauwelijks, zeker in Nederland, stelt RTDD. Chauffeurs die in België rijden, worden door hun werkgevers zelfs aangespoord om hun weekendrust illegaal in hun cabine in Nederland door te brengen, omdat hier minder controle is.
Due diligence
RTDD is een stichting, opgericht door de Nederlandse vakbond FNV en de internationale vakbonden ITF en IUF. Doel van RTDD is om de werkomstandigheden van chauffeurs te verbeteren en verladers te helpen aan hun due diligence verplichtingen op het gebied van mensenrechten te voldoen.
De truckers rijden voor grote multinationals als Ikea, Heineken, Lidl, Ford en L’Oreal. Met die verladers sluit de stichting overeenkomsten van due diligence. ‘Daarin worden multinationals geholpen om misstanden te voorkomen’, legde Edwin Atema van RTDD eerder aan NT uit. ‘Stichting RTDD voert dan controles uit naar de transportbedrijven en hun onderaannemers waarvan de multinational gebruik maakt. Het doel is dat multinationals gebruik gaan maken van bedrijven die wet- en regelgeving naleven en respect hebben voor chauffeurs. Je kunt contracten met malafide vervoerders nu wel opzeggen, maar dan komen daar andere weer voor terug.’
