‘Onze grootste inspanning bestond uit het opdrijven van onze eigen douanecapaciteit’, zegt Francis Adyns, woordvoerder van de federale overheidsdienst (FOD) Financiën die de douane overkoepelt. ‘Na de overgangsperiode komen er immers extra douaneformaliteiten. De Belgische douane zal een pak meer aangiften moeten verwerken, meer goederen moeten controleren en meer vergunningen moeten opstellen en controleren.’
Nu al int België ruwweg een tiende van alle Europese douanerechten, een belangrijke inkomstenbron voor het Europese budget, de zogenoemde eigen middelen. Daarom heeft de douane haar ICT-systemen versterkt en in samenwerking met de logistieke sector de nodige procedures aangepast. In het bijzonder is de scancapaciteit aan de grenspunten opgevoerd. De federale regering had die uitbreiding opgenomen in de speciale brexitwet.
Extra scanners
‘Het gaat om een eenmalige investering van 2,9 miljoen euro voor onder meer scanners, uitrusting en bureaumateriaal’, aldus Adyns. ‘Daarbij zijn 29 extra voertuigen plus drie scanvans: bestelwagens uitgerust met een scanner. Die gebruiken we vooral in ferryhaven Zeebrugge. In spoorwegstation Brussel-Zuid, waar de Eurostar naar Londen vertrekt en aankomt, plaatsten we een bagagescanner.’ Door verbeteringen in het aangiftesysteem PLDA is de performance van de software gestegen. Migratie naar krachtigere servers versnelde het gebruik van de databanken.
De behoefte aan meer voertuigen en kantoormateriaal was grotendeels een logisch gevolg van de aanwerving van extra douaniers. Adyns: ‘Sinds 2018 rekruteren we nieuwe collega’s. In het kader van de 386 voorziene brexit-aanwervingen zijn er intussen al 366 extra douaniers aan de slag, naast de vervanging van gepensioneerden en andere vertrekkers. De nieuwe collega’s worden voornamelijk ingezet in de havens, de luchthavens en in spoorwegstation Brussel-Zuid. Dat station wordt vanuit het VK immers een rechtstreekse toegangspoort naar de Europese Unie. Door de aanwezigheid van alle internationale instellingen in Brussel, is dit ook een uithangbord voor heel het land. Wij hebben de werking van onze douaniers getest via simulaties met rollenspelen, maar het zal een race tegen de tijd worden om alle infrastructuur in het station op punt te krijgen tegen 1 januari.’
11.000 opleidingsdagen
De extra brexitdouaniers kwamen er niet allemaal via onmiddellijke bijkomende aanwervingen. ‘Via interne mobiliteit zijn 96 collega’s overgestapt naar een brexitpost, waardoor er meteen wat ervaren collega’s ter plekke zijn. Hun oorspronkelijke post wordt dan gecompenseerd door nieuwe aanwervingen. Het gaat vooral om controleurs en verificateurs, operationele profielen dus.’ De douane gebruikte het uitstel van de brexitdatum om nieuwe douaniers zo goed mogelijk op te leiden. ‘In de eerste zes maanden van dit jaar volgden de nieuwe douaniers tezamen meer dan 11.000 dagen aan opleiding.’
Verder heeft de Belgische douane vanaf het referendum in het Verenigd Koninkrijk ingezet op communicatie. Heel wat Belgische ondernemingen waren sinds het openen van de Europese binnengrenzen in 1992 niet meer vertrouwd met douaneformaliteiten. Daarom schreef de douane twintigduizend ondernemingen aan en belde ze er zevenduizend op via een speciaal hiervoor opgericht callcenter. Het resultaat was dat nog zesduizend bedrijven extra een Eori-nummer – nodig om zaken te kunnen doen met de douane – lieten registreren.
Impact
‘In de aanloop naar de vorige deadline in november is het grootste werk al verzet. We blijven samenwerken met de verschillende partners om te zorgen dat de handel in de praktijk zo weinig mogelijk impact ondervindt. In het najaar zullen we dan verder heel concreet de particulieren informeren over de nieuwe verplichtingen. Die info is nu al te vinden op onze website’, aldus Adyns.
‘Onze buurlanden namen soortgelijke maatregelen als België, elk met voor hun specifieke punten. Zo heeft Frankrijk heel wat begeleide ferrydiensten waarbij de chauffeur meereist met de vrachtwagen. In België werken de havens meer met containers en losse trailers en maken de chauffeurs zelf de overtocht niet. Het Verenigd Koninkrijk bevindt zich in een heel andere situatie. Wij passen de bestaande Europese regels toe. Die gelden voor alle – andere – niet-EU-landen. Het VK moet op veel vlakken nog beslissingen nemen hoe het wil werken na de brexit.’
Uitwisseling
In de praktijk volgt het VK nu nog de Europese regels. ‘We zien uiteraard al effecten op de handel, maar douane-technisch is er op dit moment nog niets aan de hand. Het heeft een tijd geduurd voordat het VK duidelijkheid gaf over de procedures die van kracht worden, wat voor ondernemingen onzekerheid met zich meebracht. Ondertussen maakten de Britten duidelijk hoe de formaliteiten en controles zullen verlopen en wat de tarieven zullen zijn. Maar over de uitwisseling van informatie, bijvoorbeeld over fraudezaken, onderhandelen we nog altijd. We hopen manieren te vinden om goed samen te werken.’
De brexit brengt niet alleen voor de douane extra werk met zich mee. Francis Adyns: ‘In het handelsverkeer werken we met heel wat andere overheidsdiensten samen. De Economische Inspectie waakt over de kwaliteit van de goederen, het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) over de fytosanitaire maatregelen. Ook zij hebben hun diensten versterkt. Met onze collega’s van het FAVV hebben we voor Zeebrugge specifieke procedures uitgewerkt. Die waren er eerder nog niet aan de orde, doordat de trafiek vanuit het VK niet aan fytosanitaire controles onderworpen was.’
De havens en luchthavens hebben zich volgens Adyns bijzonder goed voorbereid. ‘Voor hen is internationaal verkeer uiteraard niets nieuws, maar in Zeebrugge staat handel van en naar het VK in voor ruwweg de helft van de transporten. Het havenbedrijf, de stad Brugge, de logistieke spelers en de politie hebben daar een voorbeeld van samenwerking getoond en alles in het werk gesteld om de brexit op te vangen. Spoorwegstation Brussel-Zuid is wat later gestart met de voorbereidingen, maar we hopen dat ook daar alles op punt staat tegen 1 januari 2021. Verder is de sector van de douanevertegenwoordigers, zeg maar de boekhouders voor douanezaken, een belangrijke partner. Zij kunnen heel wat extra werk verwachten. Vergeet niet dat logistieke stromen zoals water altijd de weg van de minste weerstand kiezen. In de logistiek bestaat die weerstand uit tijd en kosten. Verschuivingen blijven steeds mogelijk, daarom is het zo belangrijk dat de volledige logistieke ketting – de douane is daarin één schakel – zijn best doet om alles vlot te laten verlopen.’
U las zojuist één van de gratis premium artikelen
Onbeperkt lezen? Sluit nu een abonnement af
Bent u al abonnee?
