Het zogenoemde FuelEU Maritime Initiative waarover nu overeenstemming is bereikt, vloeit voort uit de ‘Fit for 55’-klimaatvoorstellen die de EU twee jaar geleden onder aanvoering van klimaatcommissaris Frans Timmermans presenteerde. Door het akkoord dat woensdagnacht is bereikt, worden de precieze CO2-limieten voor de scheepvaart vastgelegd. Ook is er niet langer meer sprake van voorstellen, maar van een wet waaraan de sector zich dient te houden. Dat zegt woordvoerder Laurens Boven van de PvdA in het Europees Parlement, een fractie die zich hard maakte voor de invoering van de CO2-eisen. ‘We noemen het Initiative zelf liever de Wet Schone Scheepvaart’, aldus Boven.

De wet gaat gelden voor alle zeeschepen groter dan 5.000 ton. Dat betreft de meerderheid van alle zeeschepen en beslaat 90% van de emissies in de sector, aldus de PvdA. De eerste doelstelling is gesteld voor het jaar 2025, wanneer Brussel de CO2-uitstoot van zeeschepen gereduceerd wil zien met 2% ten opzichte van 2020. De volgende meetmomenten, waarbij ‘het plafond steeds verder wordt verlaagd’, zijn 2030 (eis van 6% reductie), 2035 (14,5%), 2040 (31%), 2045 (62%) en 2050 (80%).

E-fuels

Europarlementariër Vera Tax van de PvdA, die namens de Europese sociaaldemocraten over de wet onderhandelde, zegt trots te zijn dat ‘na twee jaar werk deze mijlpaal is bereikt’. ‘Al die containerschepen en olietankers op de oceanen stoten per jaar net zo veel CO2 uit als een land als België. Als iedereen moet verduurzamen, dan ook de scheepvaart.’

De EU-lidstaten en het Europees Parlement hebben woensdagnacht in dezelfde wet ook afspraken vastgelegd over het stimuleren van het gebruik van niet-fossiele brandstoffen in de scheepvaart. Als de markt ‘niet zelf de beweging inzet’, gaat in 2034 de eis in dat minimaal 2% van de brandstofmix in een zeeschip moet bestaan uit niet-fossiele brandstoffen.

‘Omdat elektrisch varen voor containerschepen geen optie is, is het cruciaal dat er voldoende klimaatneutrale brandstoffen op de markt komen. Deze zogenoemde e-fuels kunnen door de chemische industrie gemaakt worden op basis van duurzaam opgewekte waterstof en CO2 uit de lucht’, aldus de PvdA. Tax noemt het ‘belangrijk dat we dit punt hebben binnengehaald. De politiek moet richting geven aan de klimaattransitie en niet enkel vertrouwen op de vrije markt’.

Walstroom

Het FuelEU Maritime Initiative, alias de Wet Schone Scheepvaart, gaat in de toekomst bovendien het gebruik van walstroom in zeehavens verplichten. De wet gaat reders vanaf 2030 verplichten om de motoren van schepen die meer dan twee uur liggen afgemeerd, uit te zetten en voor hun energiebehoefte gebruik te maken van walstroom. Volgens Tax ‘vraagt het veel van de lidstaten om dit mogelijk te maken’, maar is het een belangrijke stap voor het leefklimaat in havensteden als Rotterdam. Dankzij de wet zal volgens de Europarlementariër geld worden vrijgemaakt om de noodzakelijke investeringen hiervoor te doen.

Over een ander belangrijk element van het Brusselse klimaatbeleid voor de zeescheepvaart, het toepassen van het Europese emissiehandelssysteem (EU ETS) in de sector, werd afgelopen december al een akkoord bereikt. De invoering daarvan gebeurt geleidelijk vanaf 1 januari 2024. De verschillende besluiten zijn volgens Boven verschillende stukken van een puzzel die in totaal een duurzame maritieme vervoersbranche moeten opleveren.