De directie had de bestelling van een extra schip bij een werf in China verzwegen voor de commissarissen en de aankoop ook niet in het jaarverslag opgenomen. Toen Fairstar in 2012 door Dockwise werd overgenomen, viel het lijk uit de kast. De rechtbank in Rotterdam heeft nu uitgesproken dat de vier allen hoofdelijk aansprakelijk zijn voor de schade. De hoogte daarvan moet nog becijferd worden, maar loopt in de miljoenen.

Vijandige overname

Met de uitspraak van de rechtbank in Amsterdam is een voorlopig einde gekomen in een procedure die al sinds eind 2012 loopt. De rechtszaak is destijds aangespannen door Fairstar en Dockwise uit Breda, allebei specialisten in het vervoer van zware lading over zee. Dockwise had een paar maanden daarvoor concurrent Fairstar via een vijandige overname ingelijfd. Omdat de overname niet de instemming had van het beursgenoteerde Fairstar kon de directie van Dockwise tevoren de boeken niet inzien.

Pas toen de overname in juli 2012 een feit was, kon dat wel. Toen mensen van Dockwise kort daarop op het kantoor van Fairstar in Rotterdam de administratie gingen bekijken, vielen hun monden waarschijnlijk open van verbazing. Ze ontdekten dat Fairstar naast de twee bestaande zware-ladingschepen (‘Fjord’ en ‘Fjell’) en twee in aanbouw zijnde vergelijkbare schepen (‘Forte’ en ‘Finesse’) nog een vijfde schip in bestelling had: de ‘Fathom’, ook een semi-submersible heavy lift ship.

Niets in jaarverslag

Hun verbazing was te verklaren, want over de ‘Fathom’ stond niets in het openbare jaarverslag dat het beursgenoteerde Fairstar in het voorjaar had gepubliceerd. Maar de handtekeningen stonden onder het contract met de Chinese werf en Fairstar had een eerste aanbetaling van 2 miljoen dollar overgemaakt. Sterker nog, de werf in Guangzhou was door het snijden van de eerste staalplaat in aanwezigheid van een directielid van Fairstar zelfs al aan de bouw begonnen. De ‘steel cutting ceremony’ had al op 15 oktober 2011 plaatsgevonden.

De mensen van Dockwise (inmiddels overgenomen door Boskalis) hadden blij kunnen zijn dat hen zomaar een vijfde schip in de schoot werd geworpen. Dat was allerminst het geval want er was bij Fairstar bij lange na geen geld genoeg om de bouwkosten te betalen. Uit de stukken bleek verder dat de directie van Fairstar zich in allerlei bochten had gewrongen om aan geld te komen, maar alle pogingen waren mislukt.

Een obligatielening leverde te weinig op en de uitgifte van extra aandelen was geblokkeerd door Dockwise, dat toen al meerderheidsaandeelhouder was met 55% van de aandelen. Het bedrijf wist in 2012 wel een krediet van 247 miljoen dollar los te krijgen, alleen was dat bedrag verstrekt voor financiering van de twee andere in aanbouw zijnde schepen.

Onbehoorlijk

Gezien het tijdverloop hebben de beide directeuren de zaken ongeveer een jaar op zijn beloop gelaten: wel een schip op de werf, maar geen enkel uitzicht op geld voor betaling. Zoals gezegd hadden ze het project ook nog uit de boeken gehouden. De rechtbank vindt daarom dat de twee directeuren hun taken als bestuurder ‘onbehoorlijk hebben vervuld’.

Dat geldt ook voor de twee leden van de Raad van Commissarissen. Uit de uitspraak blijkt dat zij telkenmale de andere kant op hebben gekeken. Of dat bewust of onbewust was, is niet duidelijk. In ieder geval hebben ze hun rol als toezichthouder zwaar verzaakt, vindt de rechtbank. Die oordeelt dan ook dat zij, net als de directie, hoofdelijk aansprakelijk zijn voor de schade die ze hun eigen bedrijf (Fairstar) en Dockwise hebben berokkend.

Dockwise heeft de oorspronkelijke ‘Fathom’ wel laten afbouwen. Het schip is in 2014 in dienst genomen als Dockwise White Marlin. Wat de extra kosten zijn geweest door de vertraging tijdens de bouw wordt mogelijk later duidelijk als de schadestaat wordt opgesteld. Wel is al bekend dat de werf in China in 2012 met een schadeclaim van 37,5 miljoen dollar kwam toen de contractueel overeengekomen eerste termijn van 20 miljoen niet tijdig op hun rekening stond.

Royale ontslagvergoedingen

De rechtbank vindt dat de CEO, zijn rechterhand en de twee commissarissen ook op een ander vlak behoorlijk over de schreef zijn gegaan. Toen duidelijk was dat de overname door Dockwise er aan kwam, en zij het daardoor niet meer voor het zeggen zouden hebben, besloten ze arbeidscontracten aan te passen. Er werden royale ontslagvergoedingen aan de overeenkomsten toegevoegd bij ‘change of control’ en ze schrapten concurrentiebedingen.

Dat deden de vier niet alleen voor zichzelf. Ook een aantal belangrijke andere medewerkers van Fairstar profiteerden mee. De rechtbank zegt sterke aanwijzingen te hebben dat dit is gedaan omdat de CEO op dat moment al plannen had na de overname op te stappen en een nieuw bedrijf te beginnen. Hij wilde daarbij een aantal werknemers meenemen. Door het alvast schrappen van de concurrentiebedingen was de weg naar een nieuw bedrijf geplaveid.

Ernstig verwijt

De rechtbank heeft er geen goed woord voor over: ‘Met de aanpassingen van de arbeidsovereenkomsten hebben [gedaagden 1 – 3] (de CEO en zijn rechterhand, red.) juist tegengesteld aan het belang van Fairstar gehandeld. Ook dit levert onbehoorlijk bestuur en een persoonlijk ernstig verwijt op. Daaraan doet niet af dat bij de aanpassingen een advocatenkantoor betrokken is geweest en dat de feitelijke uitvoering in handen van de afdeling HRM lag.’

De rechter vindt dat ook de commissarissen ernstig te kort zijn geschoten door niet op te treden: ‘Nu [gedaagden 4 – 5] (de commissarissen, red.) aanvoeren dat de gekozen aanpak hun raadzaam en evident voorkwam, wordt het ervoor gehouden dat ook zij bij de gang van zaken betrokken zijn geweest en dat zij daartegen niet hebben opgetreden. Hun toezicht is op dit punt dan ook onbehoorlijk geweest en daarvan kan hun een ernstig persoonlijk verwijt worden gemaakt.’

‘Roversbende’

Een landelijke krant sprak bij de eerste rechtszaak in 2012 al van ‘een roversbende’. Maar boontje komt om zijn loontje. De vier zijn door de uitspraak van de rechter hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor alle schade. De hoogte van het bedrag wordt later vastgesteld. De rechtbank gaat de rekening opstellen in een zogeheten schadestaatprocedure. Een van de commissarissen maakt dat allemaal niet meer mee. Hij is intussen overleden. Hier moeten de erfgenamen bekijken of zijn nalatenschap toereikend is.

Bij Boskalis, de huidige eigenaar van zowel Fairstar als Dockwise, is men verheugd over de uitspraak. Volgens woordvoerder Martijn Schuttevaer ligt die in het verlengde van een eerdere uitspraak van de rechter in 2015. Vanwege een juridische kwestie moest de procedure toen voor een deel worden overgedaan. Schuttevaer zegt dat Boskalis nu vooral afwacht wat de tegenpartij gaat doen en of er eventueel een hoger beroep komt. Over de hoogte van het schadebedrag zegt hij niets te willen melden. ‘Dat laat ik aan de experts over.’