Een meer recente variant op de verdeel- en heerstactiek is de salami-tactiek. Deze tactiek is een metafoor waarmee een onderhandelingsmethode wordt aangeduid. Die methode bestaat uit het opdelen van het onderhandelingsproces met als doel met de andere partij tot overeenstemming te komen over meerdere kleine onderdelen of om meerdere kleine concessies van de andere partij te vragen. Het bewust opdelen van het onderhandelingsproces op deze wijze gebeurt wanneer verwacht wordt dat de andere partij niet akkoord zou gaan met het onderhandelingsresultaat wanneer dat in één keer zou worden gepresenteerd.

Die laatste tactiek, stevig verankerd in het ‘divide et impera’-adagium van het moderne politieke bedrijf, wordt momenteel op grote schaal toegepast om de onmacht van onze rijksoverheid te verhullen. In eerdere columns sprak ik al mijn verontwaardiging uit over hoe er om wordt gesprongen met het intekenen van het kernnet logistiek en het aanpakken van bijvoorbeeld de crisis in de binnenvaart. Nu zijn daar recent de aangekondigde versoberingsmaatregelen op bediening van bruggen en sluizen bij gekomen. Altijd weer wordt de oplossing gezocht in het decentraal en op onderdelen zoeken naar (steun voor) oplossingen.

Dat de bewindslieden niet weten hoe ze binnen hun zittingsperiode tot duurzame oplossingen kunnen komen, is nog te verklaren vanuit hun electorale belang. Je wilt gewoon geen dingen doen die je herverkiezing in de weg staan. Hoewel verwerpelijk vind ik het wel begrijpelijk. Wat ik echter onbegrijpelijk vind, is de drive van het ambtenarenapparaat om de hierboven beschreven tactieken om te zetten in beleid. En misschien wel nóg onbegrijpelijker is onze eigen neiging om hier maar steeds in mee te bewegen.

Psychologisch is het wel te verklaren. De politiek is gewoon in paniek en wordt door negatieve emoties gemotiveerd. Je zult ook maar een failliete tent in de lucht moeten houden. Rijksambtenaren worden enerzijds gedreven door angst voor hun baantje en anderzijds door ambitie. Crisis is ook kans nietwaar. En wij? Wij zijn gewoon bang. De angst om geïsoleerd te raken, er niet meer bij te horen en misschien helemaal met lege handen te komen staan, dwingt ons om als makke schapen mee te hobbelen. De tactieken doen hun werk. De neerwaartse spiraal is ingezet.

De manier om uit die spiraal te komen is om ons steeds te blijven afvragen: is het duurzaam wat we doen? Mogelijk dient een ander oud adagium zich dan aan: Eén voor allen, allen voor één.

Nico Schoonen