De in Libanon gelegen antieke haven heeft in Nederland aan bekendheid gewonnen sinds het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden afgelopen najaar de tentoonstelling Byblos opende, een aangelegenheid die nog tot en met 12 maart te bezoeken is.

Een slordige vijfduizend jaar geleden ontstond de haven dankzij de kaarsrechte cedarbomen uit het achterliggende Libanongebergte die tot wel veertig meter hoog konden worden en die zo uitgroeiden tot gewilde handelswaar omdat ze zich uitstekend bleken te lenen als bouwmaterialen. Vanuit Byblos vonden de bomen op vrachtschepen hun weg naar met name de Egyptische farao’s, die het hout lieten verwerken in hun paleizen, tempels en graftombes.

Retourlading was er ook, want de Egyptenaren beschikten op hun beurt over de Afrikaanse papyrusplant en maakten daar papier van, zodat ze hun scheepvaartberichten en andere wetenswaardigheden niet meer zwetend als een otter in steen behoefden te beitelen. Het feit dat Byblos zo uitgroeide tot het belangrijkste op- en overslagpunt van papier in de regio, resulteerde in onze moderne talen tot woorden als ‘bibliotheek’ en ‘Bijbel’. Wie nog nooit van Byblos had gehoord, heeft aan het heilige boek een illuster ezelsbruggetje om de naam van de historische havenstad voortaan te onthouden.

Zo’n 2.000 jaar lang was Byblos voor talloze heersers van grote beschavingen dé mainport. De Rotterdamse haven, sinds het graven van de Nieuwe Waterweg 150 jaar aan de weg timmerend, een periode waarin de Maasstad zich dik 40 jaar ‘s werelds grootste haven mocht noemen en geen heilige boeken naar zichzelf vernoemd kreeg, heeft dus nog even te gaan voordat het Byblos op het gebied van doorzettingsvermogen kan aftroeven.

Gemeten in vrachttonnage geldt de Chinese haven Ningbo-Zhoushan volgens een deel van de statistici anno 2023 als grootste ter wereld, maar voor de doorsnee Nederlander – of laat ik in elk geval voor mezelf spreken – zullen de steden Ningbo en Zhoushan ongeveer net zo’n groot raadsel zijn als het antieke Byblos. Een vluchtig onderzoekje, bestaande uit een bezoek aan Wikipedia, leert me dat Ningbo een historie heeft van bijna 7.000 jaar en dat het al vanaf de Tang-dynastie (vanaf de zevende eeuw na Christus) een belangrijke havenstad was. Misschien kunnen we er eens een tentoonstelling over organiseren.