Van links naar rechts: Annet Koster, Jan Mark Oosterhuis en Koen Overtoom. Foto: Theo Smits

De bekendmaking van de Havenondernemer van het Jaar gebeurde tijdens het jaarlijkse Havendiner Regio Zwolle. Oosterhuis kreeg de award uitgereikt door Annet Koster, directeur Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reders (KVNR) en Koen Overtoom, ceo Port of Amsterdam.

Op- en Overslag Meppel is vooral gespecialiseerd in op- en overslag van verschillende wegenbouwproducten en afvalstoffen. Tijdens de uitreiking toonde Oosterhuis zich de meest bescheiden terminal-operator ooit. ‘Het enige wat we doen is bootje leeg, of bootje vol.’

Oosterhuis is nauw betrokken bij een pilot om restafval via binnenvaart van Limburg naar Drenthe te vervoeren, waar het op een duurzame manier gerecycled wordt. Daarnaast heeft hij een rol gespeeld in de lobby voor de verbreding en verdieping van het sluiscomplex in de Afsluitdijk bij Kornwerderzand.

‘Hij heeft vooral het belang van de verdieping van het Meppelerdiep voor Meppel en de regio onder de aandacht gebracht’, vindt de jury. ‘Wanneer het Meppelerdiep met 1,5 meter wordt uitgegraven, kunnen zwaarder beladen schepen de haven van Meppel weer bereiken. Port of Zwolle wordt daarmee aantrekkelijker voor binnenvaart en shortsea en daar kunnen bedrijven gevestigd in de regio weer van profiteren.’

Havendiner

Tijdens het jaarlijkse havendiner gaven nog enkele andere prominenten uit de sector hun visie op de Zwolse havens. Zo zit Overtoom, ondanks zijn rol als ceo van Port of Amsterdam, al jaren in de Raad van Advies van Port of Zwolle. Hij adviseerde de lokale politiek vooral om Port of Zwolle een zwaardere rol te geven binnen de regio om zo de uitdagingen aan te kunnen pakken, zoals die van de energietransitie en de circulaire economie. Bijvoorbeeld door het havenbedrijf zelf gronden uit te laten geven. Want ruimtegebrek is niet alleen in Amsterdam, maar ook in de regio Zwolle een uitdaging, zo heeft onderzoekbureau STEC opgemerkt in een recent rapport.

‘Er is in Port of Zwolle geen ruimte meer (vrij) uitgeefbaar. Op een paar hectare na, zijn alle kavels in de havengebieden uitgegeven en ook alle droge kavels op Hessenpoort onder optie. Door het gebrek aan uitgeefbare ruimte is de beoogde transitie lastig vorm te geven. Immers, hierdoor is de extra ruimtevraag die ontstaat niet te accommoderen’, concludeert STEC.

‘Daarnaast is schuifruimte nodig om bestaande kavels te herontwikkelen en opnieuw in te vullen. Het bestaande ruimtegebruik kan immers nog beter. Zo worden niet alle kadegebonden kavels door watergebonden bedrijven gebruikt. Dat is zonde, want juist deze ‘natte’ kavels zijn van grote waarde voor een haven als Port of Zwolle en een schaars goed. Er zijn kortom stappen te zetten richting een optimaler ruimtegebruik én uitbreiding van de havens van PoZ. Om de kansen te verzilveren rondom het transitiepad duurzame energie en nieuwe bedrijvigheid aan te trekken is het van belang dat de gemeente Kampen ruimte en goede randvoorwaarden voor de Melmerpolder kan bieden’, aldus STEC.

Volgens Port of Zwolle-ceo Jeroen van den Ende is de ruimtegebrek op dit moment misschien wel het grootste probleem binnen het havengebied. ‘Ik word vaak gebeld door bedrijven die hier ruimte willen kopen. Mijn commerciële hart bloedt als ik dan ‘nee’ moet verkopen.’

Kornwerderzandsluis

Ook de aanleg Kornwerderzandsluis dreigt een hoofdpijndossier te worden voor Port of Zwolle vanwege de politieke beslommeringen en onzekere financiering van de aanleg. Maar toch ziet Van den Ende licht aan het einde van de tunnel.

‘Kornwerderzandsluis is een rode draad in mijn leven geworden. Ik sta ermee op en ga ermee naar bed. We hebben aardige stappen gezet omdat ondernemers hun eis tot een level playing field hebben laten vallen. Nieuwkomers die niet meebetaald hebben mogen straks de sluis ook gebruiken. Ik hoop dat we volgend jaar kunnen zeggen dat we de sluis hebben. Die is voor ons heel belangrijk om shortsea schepen te behandelen en scheepsbouw te bedienen’, benadrukte hij nogmaals tijdens het jaarlijkse havendiner.

Koster lichtte in haar betoog toe hoe belangrijk goed functionerende binnenhavens zijn voor de zeevaart. Ook ziet zij, met de verbreding en verdieping van de sluis bij Kornwerderzand, een grote kans voor Port of Zwolle als shortsea-haven.

Russische kapiteins

Koster ging tijdens haar speech ook even in op de actualiteit, zoals de gevolgen van de Russische inval in Oekraïne. ‘Op de Nederlands gevlagde schepen werken 3000 Russische kapiteins en officieren. Maar liefst 30% van al onze kapiteins en officieren is ingevuld door Russische en Oekraïne zeevarenden. Er werd laatst gesproken over sanctioneren van Russische bemanningen. Maar als de zeescheepvaart stil komt te liggen, zijn de gevolgen niet te overzien.’

De diepzeehavens in West-Europa zijn volop bezig met investeren in waterstof. Maar Koster waarschuwde dat we met een waterstofhub in Rotterdam de energietransitie nog lang niet voltooid hebben voor de scheepvaart. ‘Is waterstof het antwoord? We kijken ook naar ammoniak en e-methanol. Onze reders moeten wel overal kunnen bunkeren. Rotterdam of Amsterdam kan iets misschien wel goed regelen. Maar als we naar Spanje varen, moeten we ook daar bunkeren. 80% van onze leden is actief in de zee- en riviervaart. Ook havens als die in regio Zwolle moeten dus ook denken aan de juiste en voldoende bunkerfaciliteiten.’

En waar diverse havens inzetten op walstroom, had Koster ook daar nog een kritische noot. Ze refereerde vooral aan de congestie op het elektriciteitsnet in Amsterdam. ‘Als je een cruiseterminal in Amsterdam van walstroom wilt voorzien, ligt vervolgens heel IJburg plat. Daar is dus nog echt een hoop werk aan de winkel.’