Dat kan zich voordoen als een schip uit bijvoorbeeld Azië eerst een Noord-Afrikaanse haven aanloopt voor het Europese wateren binnenvaart. In dat geval wordt alleen de afstand vanaf die laatste haven belast in plaats van de hele reis vanuit Azië. De CO2-uitstoot tijdens reizen van en naar de Europese Unie wordt voor 50% belast, daarbinnen voor 100%.

Na jarenlange onderhandelingen heeft het Europees Parlement op 18 april ingestemd met het voorstel van de Commissie om de scheepvaart te laten betalen voor het uitstoten van CO2. Dat gebeurt door de sector onder het Europese emissiehandelssysteem ETS te brengen. Daarin is de prijs van het recht om CO2 uit te mogen stoten de afgelopen jaren sterk opgelopen tegen nu ruim negentig euro per uitgestoten ton CO2.

Transshipment

Het plan van de Europese Commissie houdt rekening met mogelijk uitwijkgedrag en bepaalt dat op dit soort reizen tussenstops binnen 300 zeemijl tot de eerste Europese zeehaven niet meetellen als er in die havens meer dan 65% transshipment plaatsvindt. Havenbedrijf Rotterdam zegt dat ‘de praktijk moet uitwijzen of deze regel de concurrentiepositie van individuele havens voldoende beschermt’, maar lijkt daar niet helemaal gerust op.

De havenbeheerder wijst op onderzoek van adviesbureau CE Delft dat laat zien dat ontwijkgedrag te verwachten valt, ook bij een relatief lage ETS-prijs. ‘Dit kan het doel van het systeem ondermijnen en leiden tot verschuiving van CO2-emissies en van bedrijfsactiviteiten. Daarmee zou het de concurrentiepositie van Europese havens aantasten. Alle ontwijkgedrag moet daarom worden aangepakt, niet alleen als dat de 65%-grens overschrijdt’, aldus HbR.

Gefaseerd ingevoerd

De heffing wordt overigens gefaseerd ingevoerd en geldt niet voor schepen onder de 5000 Gross Tonnes (GT). Alle grotere koopvaardijschepen betalen vanaf volgend jaar 40% van het ETS-tarief, 70% in 2025 en 100% vanaf 2026. Ongeveer anderhalf miljard euro van de opbrengst vloeit via het Innovation Fund van de Europese Unie naar maritieme innovatie- en klimaatprojecten. Havenbedrijf Rotterdam zegt dat het daar bij Europese beleidsmakers ‘ stevig voor heeft gepleit’.