Het havenbeheer en het innen van de havengelden van acht Brabantse binnenhavens ligt straks bij het nieuw op te richten Brabant Ports. Daarnaast wordt de ict-infrastructuur tussen de binnenhavens gedeeld, alsook onderhoud, een afgestemde capaciteitsplanning en gezamenlijke veiligheidsmaatregelen.

In 2026 moet Brabant Ports operationeel zijn, de coöperatie wordt dit jaar nog opgericht. De intentieverklaring is nu getekend door de gemeenten Bergen op Zoom, Oosterhout, Waalwijk, Tilburg, ’s-Hertogenbosch, Oss, Meierijstad en Land van Cuijk.

Van Engelen is nu directeur bij netwerk- en lobbyorganisatie Multimodaal Coördinatie en Adviescentrum Brabant (MCA Brabant). Het initiatief voor het centrale havenbedrijf komt op vraag vanuit de gemeenten uit bij MCA. In de coöperatie Brabant Ports zal MCA het bestuur en directie voeren, waarbij het verantwoording aflegt aan de leden, wat de deelnemende gemeenten zijn.

Volgens Van Engelen staan de binnenhavens voor ‘grote uitdagingen’ zoals het groeiende volume containers, de energietransitie, klimaatadaptatie, de noodzaak om de economie meer circulair te maken en de plannen voor de woningbouw.

Hoe is het havenbeheer van de acht binnenhavens nu geregeld? 

Dat doet iedere gemeente voor zich en dat is vooral op operationeel niveau. Binnen gemeentes wordt het beheer vaak ook nog op verschillende afdelingen geregeld. Bij MCA krijgen we van diverse gemeentes te horen dat ze niet goed weten hoe ze de groei van de binnenhavens moeten opvangen, een gezamenlijk havenbedrijf biedt dan uitkomst.

Wat zijn de verwachte volumes voor de komende 10 tot 15 jaar? 

Die zijn heel fors. In Brabant krijgen we 40% van het volume vanuit Rotterdam voor onze kiezen. Nu al wordt er hier 1,15 miljoen teu per jaar overgeslagen. Door de uitbreidingen op de Maasvlakte groeit het volume vanuit Rotterdam met zo’n 750.000 teu en dan moeten er via de modal shift ook nog meer containers over water vervoerd gaan worden. Daar verwachten we op termijn tot 300.000 teu van. We rekenen de komende jaren dus op een totale overslag van meer dan 2 miljoen teu. Een verdubbeling. De huidige capaciteit zit al aan z’n plafond.

Die volumes vragen dus om een centraal havenbedrijf? 

We moeten in Brabant ruimte gaan vinden om die stromen aan te kunnen, en dat gaat het beste in een gecentraliseerd havenbedrijf. Zo komt er meer overzicht en zijn de ladingstromen beter te organiseren. Als havenbedrijf voer je de regie over het gebied en stem je acties af met alle stakeholders.

Nog een voordeel: binnen de gemeente wisselen ambtenaren en wethouders regelmatig van plek. Binnen een havenbedrijf hou je de kennis in huis. Door vervolgens wel te kiezen voor een coöperatie, en daarbij horende ledenvergaderingen met wethouders, blijven de gemeentes intensief betrokken.

Tekst gaat verder onder de foto.

Waar zit de ruimte voor groei bij de Brabantse binnenhavens? 

Er lopen al diverse projecten. In Bergen op Zoom werkt BTT aan een nieuwe terminal. Waalwijk wil een nieuwe haven bouwen. De Lovense haven in Tilburg wordt nu ontwikkeld. En ook andere binnenhavens kijken waar er nog ruimte gevonden kan worden.

Voor de circulaire stromen is mogelijk nog meer ruimte nodig dan voor containers. Dat zijn bergen bulk. De vraag is of je die bergen bij elke haven op zich wilt verzamelen, of dat je dat wilt clusteren. Opnieuw vraagt dat om stroomlijning vanuit een centraal orgaan.

Krijgt het nieuwe havenbedrijf regie over de invulling van vrijgekomen ruimte? 

Dat is een puzzel. Je wilt vrije ruimte beschikbaar hebben voor bedrijven die de circulaire stromen opwerken én containerterminals die de volumes aankunnen. Het is zaak om met de gemeentes goed te kijken naar wat nu precies havengebied is en wat een ‘gewoon industrieterrein’. Het is kijken naar verordeningen en bestemmingsgebieden. Voor nieuwe bedrijven in een gebied moet je kijken hoe het past en of er daadwerkelijk watergebonden wordt gewerkt.

Wanneer moet dit havenbedrijf er zijn? 

De coöperatie wordt dit jaar nog opgericht vanuit MCA Brabant. MCA gaat ook het bestuur van Brabant Ports doen. Daarna worden de gemeenten uitgenodigd om lid te worden. Voor het einde van de collegeperiode in 2026 moet Brabant Ports definitief zijn opgericht en operationeel zijn.

Kunnen gemeentes met binnenhavens van buiten Brabant zich aansluiten? 

Ik geloof in een regionale aanpak. Brabant Ports moet als een zelfstandige organisatie staan. We willen niet naar een samenwerking toe waarbij alle binnenhavens in Nederland in één koker wordt gegoten, er moet ruimte zijn voor de regionale stem. Beter is om op corridorniveau te kijken of er samenwerking inzit en dat weer regionaal te vertalen. Behalve met andere binnenhavens zal ook de samenwerking met de zeehavens Rotterdam, Moerdijk, Antwerpen en andere havens goed moeten zijn.