De vraag is natuurlijk welke oorzaken aan de basis liggen van deze problemen. Daar zijn nog geen eenduidige antwoorden op gekomen. Het is makkelijk om de rederijen de schuld te geven, zij hebben dit jaar enorme monsterwinsten gedraaid. Maar dit zijn ook gewoon bedrijven die een kans zagen in de markt. Vrijwel alle ondernemers zouden van zo’n ‘once in a lifetime-­opportunity’ gebruik hebben gemaakt.

Sommige economen wijten de supply chain-problemen aan het ‘bullwhip effect’. Door de coronacrisis hebben fabrieken in Azië stil gelegen en die productie wordt nu ingehaald. Daar zijn de ketens, die altijd al redelijk op hun maximum draaiden vanwege de efficiency, helemaal niet op berekend. Bovendien is de vraag naar spullen vanuit Europa extreem hoog doordat er tijdens de lockdowns weinig geld besteed is aan vakanties, restaurants en vrije tijd. Centrale banken verwachten (of hopen) dat de huidige superinflatie vanaf medio 2022 dan ook weer zal afnemen.

De huidige extremen zullen inderdaad verdwijnen zodra de markt weer een nieuw evenwicht heeft gevonden. Toch zal 2021 blijvende invloed hebben de komende jaren. De tijd van 1000 dollar voor een container China – Rotterdam en van 20 cent inkoop voor een kilowattuur stroom is definitief voorbij.

De vraag is hoe erg de maatschappij dat moet vinden. Omdat energie altijd zo goedkoop was, verbruiken we veel. Want hoewel bijvoorbeeld een elektrische auto beter is voor de luchtkwaliteit dan een benzine-auto, blijft het een feit dat het energieverbruik ervan met 20 kilowattuur per 100 kilometer nog altijd veertig keer hoger is dan bijvoorbeeld dat van een elektrische fiets, die slechts 0,5 kilowattuur per 100 kilometer verbruikt. Een fiets die voor woonwerk-verkeer tot 15 kilometer zeker zo geschikt is. Een huis met zonnepanelen en een warmtepomp waar de hele winter de verwarming op 21 graden staat, trekt ondanks die panelen behoorlijk wat stroom uit het net in de donkere wintermaanden. Dat is ook al niet écht energie­neutraal.

En zo gaat ook in de logistiek de overgang naar een duurzamere wereld met horten en stoten, en de hogere transportprijzen zijn in dat proces waarschijnlijk onvermijdelijk. Iedereen snapt dat het niet bepaald ‘groen’ is om al onze spullen uit China te halen, en duurder vervoer zou de kooplust van onze consumptiemaatschappij kunnen remmen en de belasting voor het milieu kunnen verminderen. Het probleem is alleen wel dat transities als deze nooit vlekkeloos verlopen. De strubbelingen in de containerlogistiek hebben een hoop bedrijven écht flink in de problemen gebracht. Het zou mooi zijn als rederijen, expediteurs en verladers dat in 2022 in goed overleg samen in betere banen weten te leiden. Transities zijn goed, maar het moet wel behapbaar blijven.