Toen kostte de extreem droge zomer het chemieconcern meer dan 100 miljoen euro. ‘We hebben toen ontzettend geleden doordat onze grondstoffen gewoon niet langer de fabrieken konden bereiken’, zei logistiek baas Ralf Busche van BASF tijdens een recente bijeenkomst over havenlogistiek in Duitsland. ‘Er zijn destijds logistieke ketens gebroken en dat hebben onze klanten ons behoorlijk kwalijk genomen’, onderstreepte hij.

Dit jaar zal het volgens Busche nog niet zo’n vaart lopen met extreem laag water, maar vertrouwen doet de manager de Rijn sinds 2018 niet meer.

Hij houdt voor de toekomst rekening met langere en extreme lage waterstanden in de rivier, waardoor de aan- en afvoer van goederen met binnenvaartschepen ernstig verstoord zal raken. Was er bij het voor BASF belangrijke meetpunt Mittelrheintal tussen 1921 en 2002 slechts 88 keer sprake van laagwater, die frequentie liep tussen tussen 2003 en 2018 op naar 123 keer, waarvan 12 met een peilstand van minder dan 30 centimeter. ‘En als wij bij het meetpunt Kaub op het niveau van 30 centimeter zijn, hebben wij als BASF substantiële problemen. Rond de 80% van de schepen voor onze fabrieken in Ludwigshafen moeten dat punt passeren’, zegt de logistiek manager.

Levensader

BASF is voor meer dan helft (55%) van de binnenkomende goederen van BASF Ludwigshafen afhankelijk van de binnenvaart, benadrukt hij. De rest wordt aangevoerd door vrachtauto’s (10%), het spoor (20%) en pijpleidingen (15%). ‘Voor ons is de Rijn een levensader. Zonder de rivier is Ludwigshafen als standplaats niet concurrerend’, stelt hij. Dat laatste is van groot belang nu door de coronacrisis ook de inkomsten van BASF onder druk staan, aldus Busche.

Binnenvaart is daarbij niet alleen belangrijk voor BASF om concurrerend te zijn, maar ook om in 2030 CO2-neutraal te kunnen groeien, voegt hij eraan toe.

Het toenemende aantal incidenten met extreem laag water en het rampjaar 2018 hebben ertoe geleid dat BASF vorig jaar een noodplan heeft opgesteld met andere bedrijven en het Duitse ministerie van Verkeer. Daarmee moeten de bevoorradingsproblemen bij extreem laag water op de Rijn grotendeels worden opgelost. ‘We moeten tegen zulke calamiteiten beter gewapend zijn. Zoiets als in 2018 mag nooit meer gebeuren, ook al kost het op de korte termijn eerst veel geld.’

Prognose

Een belangrijk wapen in de strijd is een beter voorspelling van de waterstanden voor de lange termijn. Zo is er samen met partners een prognose ontwikkeld voor de waterstanden in de Rijn voor een termijn van zes weken. Dat systeem vervangt het elektronische informatiesysteem van de Duitse waterwegen (Elwis), dat maar enkele dagen vooruit kijkt. BASF heeft niet veel aan dat laatste systeem om de eigen logistiek te managen. ‘We kunnen dan nauwelijks nog reageren’, aldus Busche.

De verladers weten met het nieuwe waarschuwingssysteem al ruimschoots van tevoren hoe veel water er door de Rijn zal stromen en wanneer de situatie kritiek kan worden. Daardoor kan BASF op tijd exportvoorraden afbouwen of tankterminals bijvullen of tijdig meer schepen charteren. Ook kunnen op tijd alternatieve transportmodaliteiten worden gezocht.

Volgens Busche is het wegvervoer daarbij geen optie voor BASF. ‘Zoveel trucks zijn er gewoon niet om onze transportbehoefte af te wikkelen.’ Het bedrijf zet dan ook vooral in op spoorvervoer als alternatief. Daarvoor is ook een nieuw tankcontainerconcept ontwikkelt voor de tijdelijke opslag van gevaarlijke stoffen. Volgens Busche zijn al duizend stuks van deze tankcontainers in gebruik. Ze kunnen leeg of vol in een volautomatisch tankdepot bij Ludwigshafen achter de hand worden gehouden.

Het chemieconcern heeft verder nieuwe contracten afgesloten met rederijen. ‘Wij hebben gezegd dat wij alleen de beste schepen willen hebben en dat wij bereid zijn om daar ook iets in te investeren’. Zo wist BASF al binnenschepen met een hogere laadlast bij laagwater langdurig vast te leggen in contracten. Busche zegt bij de reders wel de animo te missen om te innoveren in nieuwe moderne schepen die ook nog bij extreem laag water inzetbaar zijn.

Daarnaast opteert Busche voor de lange termijn voor waterbouwkundige maatregelen. Het gaat daarbij om extra laad- en lospunten aan ondiepe delen van de Rijn.

BASF Ludwigshafen

BASF Ludwigshafen is het grootste chemieterrein van de wereld in handen van een concern. Het areaal telt 230 kilometer aan spoor en 106 kilometer aan wegen, plus 2850 kilometer aan ­pijpleidingen. BASF beschikt in Ludwigshafen over een eigen haven met een totale overslag van 15,6 miljoen ton, waarvan ruim 8 miljoen ton export. Dagelijks worden zo’n 15 schepen, 400 wagons en 2500 trucks afgehandeld. Rond de 10% van de 40.000 medewerkers in Ludwigshafen zijn betrokken bij logistieke werkzaamheden.