Dat concludeert de denktank International Transport Forum (ITF), gelieerd aan de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO), in een onderzoek naar de containermarkt. De onderzoekers signaleren in het eindrapport ‘Performance of Maritime Logistics’ dat de spottarieven eind 2021 gemiddeld zes keer zo hoog waren als begin 2020 en de contracttarieven bijna drie keer.

Verder moesten verladers toeslagen betalen voor vertraagde containers die strandden op containerterminals van grote havens. Tegelijkertijd steeg het percentage schepen dat kampte met minstens één dag vertraging van 35% naar 64%. Volgens het rapport toont dit aan dat soepele concurrentievoorwaarden niet voor een stabiele markt hebben gezorgd.

Torenhoge tarieven

‘De huidige institutionele regelingen voor concurrentie in de lijnvaart hebben niet geleid tot prijsstabiliteit, lagere prijzen of meer concurrentie, maar juist tot torenhoge tarieven en recordwinsten. Een deel van die winsten gebruiken de containerrederijen intussen om de acquisitie van expediteurs en logistieke dienstverleners te financieren en zo een verticale integratie van hun activiteiten in de logistiek te bereiken. Een grondige heroverweging is dan ook gerechtvaardigd’, stellen de ITF-onderzoekers.

Daarbij roepen de schrijvers regeringen op duidelijke prestatie-eisen te formuleren aan het adres van de rederijen en zorg te dragen voor transparante prijzen en toeslagen. Als voorbeeld wordt het opstellen van een lijst van ‘acceptabele heffingen’ geadviseerd, waarvan de rederijen de hoogte moeten onderbouwen. Demurrage- en detention-toeslagen moeten aantoonbaar aan de kosten worden gekoppeld die ontstaan door het te laat ophalen of afleveren van containers.

De onderzoekers voeren aan, dat er weinig controle is op de concurrentieverhoudingen in de lijnvaart door een gebrek aan gespecialiseerde overheidsinstanties. Daardoor nemen de meeste landen de sector slechts af en toe onder de loep, meestal in reactie op ingediende klachten. ‘Bestaande maritieme autoriteiten in de meeste landen houden zich niet bezig met economische regulering’, aldus het rapport.

Vraagtekens

De onderzoekers vinden dat de controle op naleving van de mededingingsvoorwaarden geïntensiveerd moet worden. Verder zetten ze vraagtekens bij de mogelijkheden van de rederijen om hun capaciteit gezamenlijk te exploiteren, zoals de drie grote allianties doen.

‘Concurrentieautoriteiten en regelgevers zouden de mogelijkheden kunnen beperken van vervoerders om consortia te vormen. Als alternatief zouden ze de ontbinding van een consortium kunnen eisen als het gecombineerde marktaandeel van de leden een bepaalde drempel bereikt’, stelt het ITF verder

De Europese expediteurs, verenigd in de Clecat, voelen zich door het ITF-rapport gesteund in hun eis dat de Europese Commissie snel moet ingrijpen in de containervaart. ‘Daarbij ligt de oplossing niet alleen in een herziening van de nu geldende ontheffing van de rederij-allianties op de mededingingsregels.’