10:00

Dit is de derde Belgisch-Nederlandse Havendag. De opening wordt gedaan door Wim de Vilder en Kim van Dijk. Waar staan we nu, wat zijn de grote uitdagingen waar de havens voor staan? Straks in het Havenhuis tegenover de locatie spreken de koningsparen van zowel Nederland als België met bedrijven uit de haven.

10:05 

Havens staan meer dan ooit in het middelpunt van de belangstelling, vertelt Jacques Vandermeiren, ceo van Port of Antwerp-Bruges. Juist hier moeten de grote stappen in de energietransitie worden gezet. Hij benadrukt dat het nu de Belgisch-Nederlandse Havendag is (in plaats van de Vlaams-Nederlandse) omdat de transitie een nationale zaak is, en niet alleen een Vlaamse.

Vandermeiren benadrukt dat samenwerking noodzaak is om de transitie vlot te trekken, en dan zeker ook samenwerking in bevoegdheden. Overheden, provincies en gemeentes in beide landen hebben een gezamenlijke taak. ‘Nu tijd om de transitie te versnellen, het simpel en ook praktisch uitvoerbaar te houden.’

10:10

Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken, Lydia Peeters, legt uit dat voor de versnelling van de energietransitie het hervormen van vergunningsprocedures noodzaak is. ‘Dat vormt nu juist een rem, terwijl er zulk sterk ondernemerschap is.’

Volgens de minister moet de omslag in klimaatverandering niet alleen vanuit de consument komen, die gevraagd wordt minder te consumeren. ‘Dat zal niet voldoende zijn om een antwoord te bieden op alle uitdagingen. Het moet vanuit overheid en bedrijfsleven komen.’

Peeters stipt nog de bouw van de Nieuwe Sluis in Terneuzen aan als een voorbeeld van grensoverschrijdende samenwerking.  ‘Onze havens zijn dé vestigingsplaats bij uitstek. De motor van de economie.’ Een havenstrategie is daarvoor noodzakelijk, bepleit de ministier. Die strategie is gericht op duurzame ontwikkeling, groei en het versterken van de concurrentiepositie.

‘Kennisdeling is essentieel voor een vlotte logistiek en een weerbaar waterland’, zegt Peeters. Door samenwerking tussen de landen zijn de voorzorgsmaatregelen genomen. ‘De pompen die er voor moeten zorgen dat de binnenvaart kan blijven varen staan al paraat zodat we ervoor kunnen zorgen dat die niet gestremd worden dit jaar.’

Tot slot haalt Peeters de estuaire vaart aan als een voorbeeld waarin België en Nederland samenwerken. De beschikking die dit mogelijk maakt is vanaf vandaag volledig rond.

10:30 uur

We gaan verder over ‘Innovatie in de havens’ met een pitch van een start-up: Refurb Battery. Aan het woord is Edwin Hexpoor, CEO en oprichter Refurb Battery. ‘Waarom bestaat u als bedrijf? Weet iedereen het antwoord op deze vraag? Het gaat niet alleen om omzet en resultaat, maar om een droom die we willen waarmaken. Dus halen we alleen mensen binnen die daar aan willen bijdragen.’

‘We maken circulaire batterijen, we recyclen oude fiets- en scooterbatterijen die anders als chemisch afval werden gezien. Zonder purpose zouden we gewoon batterijleverancier zijn, net als iedereen. Door onze purpose te vertellen bij een vergunning-aanvraag, helpt dat in de gesprekken met bijvoorbeeld de omgevingsdienst. Mensen willen niet alleen weten wat je doet, maar zeker ook waarom je het doet.’

10:40 uur

Is er wel voldoende ruimte voor de energie-infrastructuur in de havens? Daarover gaan we het hebben met CEO Paul Dirix van Port of Moerdijk en CEO Koen Overtoom van Port of Amsterdam, CEO Jeroen van den Ende van Port of Zwolle en Saartje Swinnen van Essenscia.

Overtoom: ‘Je hebt milieuruimte en fysieke ruimte.Bijvoorbeeld bij waterstof moeten we nu al rekening houden met de milieuruimte, ook al kost het nog geen fysieke ruimte. Dat komt pas over tien jaar.’

Van den Ende: ‘We moeten slim kijken waar we nog ruimte kunnen vinden in de haven, zonder direct uit te breiden.’

Swinnen: ‘We verbruiken veel energie en hebben veel uitstoot. Maar we opereren in een internationale markt en niet overal liggen de ambities even hoog. We moeten opletten dat we niet te snel en veel willen doen en daardoor niet meer competitief kunnen blijven. Veel technologie bestaat nog helemaal niet. We zouden graag sneller willen gaan, maar dat is technisch niet altijd haalbaar.’

Dirix op de vraag of stikstof verlammend werkt? ‘Het geeft inderdaad een extra uitdaging. Er worden in Noord-Brabant geen stikstofvergunningen meer afgegeven. Iedereen wacht op een oplossing, maar niets doen duurt heel lang. We kijken nu wat wel mogelijk is. We hebben goede hoop dat er de komende tijd mogelijkheden gevonden worden zaken voor elkaar te krijgen. Niet alles staat stil.’

Van den Ende: ‘Naar voren kijken is belangrijk, maar het is belangrijk dat iedereen eerst bekijkt wat er nu uitgestoten wordt. Dat is helaas de nieuwe waarheid om te kunnen uitbreiden, zoals Bert Weever laatst betoogde.’

Van den Ende: ‘Ik heb te maken met 2 provincies en 3 gemeenten die over onze zaken meepraten. Die maken capaciteit vrij om te kijken hoe we de transitie kunnen versnellen, daar is gelukkig veel aandacht en draagvlak voor.’

11:30 

Pauze

11:50 

Over de implementatie in de praktijk gaan Liesbeth Brügeman (Topsector Logistiek) en Filip van Hulle (VIL) met elkaar in gesprek. ‘Waar zet je op in, welke technologie wordt het?’, vraagt Brügeman zich af. De beslissing voor een andere brandstoffen of elektrificatie zijn per bedrijf verschillend. ‘Het is nog onduidelijk waar de markt naar beweegt. En verdien ik daar aan het einde van de dag nog geld mee?’, vult Van Hulle aan. ‘Vooralsnog is het inzetten op de energiemix. Veel is ook afhankelijk van de infrastructuur.

Dagvoorzitter De Vilder vraagt de zaal wat er in de praktijk gebeurt. DFDS laat weten dat er inderdaad nog veel vragen zijn en dat er nu wordt ingezet op verschillende soorten nieuwe brandstof en electrificering. Voor schepen is elektriciteit geen optie, waar dat het voor het wagenpark wel is. De onderneming kijkt daarom ook naar waterstof. En of de investeringen renderen? ‘De investering in een e-truck is voor ons vier keer zo groot, dat vraagt om goede afspraken met je klanten om mee te doen. Dat de CO2-uitstoot nu moet worden geregistreerd, zal de overstap naar elektrisch versnellen. Wie er dan al mee werkt, zal een voorsprong krijgen.’

‘De toekomst is om langs verschillende lijnen te gaan vergroenen’, zegt een bezoeker namens VARO Energy. ‘Grotere transportondernemingen kunnen kijken naar een combinatie van oplossingen. De kleinere wegvervoerders, met een wagenpark van minder dan 150 trucks, zijn wel aangewezen op één oplossing.’

Van Hulle benadrukt opnieuw dat er een passend businessmodel moet zijn voor verduurzaming. ‘En daarin moet ook de samenwerking met de verladers worden gezocht en dat op basis van langdurige contracten.’

12:20 

Luc Vandenbulcke van Deme legt uit wat de visie van het bedrijf is en wat de uitdagingen zijn die er liggen voor de aanlanding van wind op zee. Momenteel ligt er ongeveer 60 GW aan vermogen op zee, dat is in de afgelopen 20 jaar aangelegd. De komende 7 jaar moet daar nog zo’n 210 GW aan worden gebouwd. ‘Een enorme opgave’, zegt de ceo.

‘Het aanbod van turbines is een van de problemen’, legt hij uit. ‘Scheepsbouw is een tweede punt. Ook hier sluiten aanbod en vraag moeilijk op elkaar aan. Tot slot heeft de financiering veel impact op de ontwikkeling van windparken.’

Een grote trend op het gebied van windenergie is het koppelen van verschillende parken, of eilanden, zodat er meer stabiliteit in de levering van elektriciteit is. Een andere trend is werken met drijvende turbines, omdat de zeebodem er overal anders uit ziet. Met drijvende turbines kan er sneller worden gebouwd. Volgens Vandenbulcke is het nog de vraag vanaf wanneer deze manier van bouwen op schaal wordt ingevoerd.

12:40 

Gill Scheltjens houdt zich namens de start-up D-CRBN bezig met CCU, carbon capture and utilisation. ‘Momenteel ligt de focus vooral op het opslaan van CO2, wij willen dit juist gebruiken zodat het een circulair proces wordt.’ CO2 kan onder meer gebruikt worden in de staalverwerkende industrie, of als een van de ingrediënten in de productie van groene methanol.

12:50 

Ceo Dirk Declerck van Port of Oostende (links aan tafel) en Bert van der Lingen NWEA (midden) behandelen de vraag of de zeehavens van Nederland en België wel voldoende capaciteit bieden om de installatiewerkzaamheden van nieuwe windparken en de reguliere onderhouds- en operatiewerkzaamheden te kunnen (blijven) faciliteren.

‘Zorg ervoor dat je standaarden afspreekt qua hoogte en capaciteit, zo is het ook mogelijk om de installatie op gang te houden zonder dat de rederijen steeds nieuwe investeringen moeten doen’, bepleit Van der Lingen. Voor de hoogte geldt nu een standaard van duizend voet, wat net iets hoger is dan de Eiffeltoren.

Declerck van Oostende: ‘Elk initiatief dat genomen wordt voor vermindering van het gebruik van fossiele brandstoffen, of dat nu van land of zee komt, moeten we toejuichen.’

Een punt van kritiek op het gebied van windenergie is wat er moet gebeuren met de windbladen na gebruik. ‘Kritiek moet niet worden genegeerd, begin met het creëren van maatschappelijk draagvlak’, zegt Van der Lingen. ‘We moeten kijken naar een ander gebruik voor die afgeschreven windbladen. In Amerika worden deze begraven, dat mag niet in Europa. Denk ook aan het splitsen van de composieten zodat de grondstoffen kunnen worden hergebruikt.’

13:10 

Thierry Vanelslander, professor aan de Universiteit Antwerpen, laat wat stellingen los op de zaal om te testen wat de kennis is van de de wetenschappelijke feiten. ‘De energiepiek in Europa is nog niet bereikt’, vertelt hij. Daar is de zaal het mee eens. Wel ligt de piek van kolen achter ons en binnen tien jaar is de piek qua gasverbruik bereikt. Er zit veel verandering in de vorm van energie die we gaan gebruiken. ‘In 2050 is er veel meer hernieuwbare energie beschikbaar.’

Zijn havens de voornaamste speler om de energie-keten te sturen? Ja, vindt de zaal. ‘Hier is geen eenduidig antwoord op’, antwoordt Vanelslander. ‘Maar zeker is dat het meetelt.’

13:25 – 14:15. 

Eerst lunch, daarna is er tijd voor matchmaking tussen de aanwezigen.

14:45 

Ondertussen praten in het Havenhuis Antwerpen de koningsparen van Nederland en België met havenondernemers.

14:55

North Sea Port heeft sinds begin deze maand een nieuwe bestuurder: Maarten den Dekker. Hij vervult de nieuwe rol van Chief Sustainability Officer. Met deze stap wil de haven extra focussen op duurzaamheid.

Den Dekker wil actief kijken hoe de ruimte in de haven het beste kan worden ingezet om duurzaam te werken. ‘Verduurzaming komt vanuit bestaande bedrijven in de haven, maar zeker ook vanuit nieuwe ondernemingen die zich in de haven vestigen.’

Enkele maatregelen in North Sea Port: ‘De aanleg van groene waterstoffabrieken, hoogspanningsstations, terminals en pijpleidingen aanleggen om CO2 af te voeren.’

Naast zijn bestuursfunctie bij North Sea Port is Den Dekker ook directeur bij Smart Delta Resources. Bijt dat elkaar niet? ‘Ik denk dat dit elkaar juist versterkt. Haven en industrie hebben elkaar nodig om de transitie te maken.’

15:15

De import van waterstof lijkt een goede oplossing om snel aan hoeveelheden te komen. Maar wordt Europa daarmee niet te afhankelijk? Commercieel directeur Tom Hautekiet van Port of Antwerp-Bruges gaat in op deze vraag.

‘We gaan nooit meer terug naar een situatie zoals de afhankelijkheid die we hadden van Rusland voor het gas’, meent Hautekiet. ‘Er gebeurt zoveel tegelijk, dat je nooit die concentratie hebt zoals die er was op het gebied van fossiele energie. Natuurlijk kijken we naar wie de beste mogelijke leveranciers zijn, ook ethisch gezien. De productie van waterstof zou ook goed moeten zijn voor het land waar het vandaan komt. Waar nodig willen we helpen met investeringen in andere landen.’

Hautekiet zet de uitdagingen op een rijtje. ‘Voor alle rederijen moeten we goed inschatten naar welke brandstof zij overstappen en op welke termijn. We willen de positie van grote bunkerhaven vasthouden. Voor de industrie geldt dat we moeten voorzien in 15 TWh, dat vraagt om investeringen.’

15:35

Valerie Dejaeghere houdt een pitch over wat Qpinch kan en doet met CO2. In de haven van Antwerpen zijn er twee installaties waarmee vrijgekomen chemische warmte wordt opgevangen en omgezet in CO2-neutrale industriële warmte.

15:45

Micky Adriaansens, de Nederlandse minister van Economische Zaken en Klimaat is aan het woord. Ze gaat het hebben over de verbinding tussen 9 landen in de North Seas Energy Cooperation. ‘We zijn een nieuwe markt met elkaar aan het creëren en de havens hebben hier een prominente plek in. Daarom heb ik vanochtend een akkoord gesloten met mijn Belgische collega’s om grensoverschrijdend opslag en transport van CO2 mogelijk te maken.’

‘Er is een ontzettende drive in Europa om veel regels te maken. Maar we moeten daarbij wel in het oog houden wat dit betekent voor het havenbedrijfsleven en een level playing field behouden.’

‘Port of Antwerp-Bruges en Port of Rotterdam hoeven niet per se samen te werken bij de containerafhandeling; dat is een hele andere wereld. Maar op het gebied van verduurzaming liggen er veel kansen.

15:55 

Daan Schalck van North Sea Port (links op de foto) zet uiteen welke vooruitgang er geboekt op het gebied van de energietransitie sinds de haven is gefuseerd. ‘We hadden nooit die stappen kunnen zetten zonder de schaal die we nu als samengevoegde haven hebben.’

North Sea Port heeft te maken met twee overheden en twee processtromen. Dat zorgt volgens Schalck nog te vaak voor vertraging. Vandaag is er een MoU ondertekend voor het transport van CO2 over de grens, iets wat niet is toegestaan omdat het wordt aangemerkt als afval. ‘Dit is een eerste stap, maar we zijn nog niet zover dat er CO2 vanuit Gent in Nederland kan worden opgeslagen.’

16:10

Tijd voor het jaarlijkse duogesprek tussen de CEO’s Allard Castelein en Jacques Vandermeiren.

Vandermeiren: ‘Het staatsbezoek van vandaag onderstreept dat havens een cruciale rol gaan spelen in de energietransitie.’

Castelein: ‘Publiek-private samenwerking om waardeketens los te krijgen is noodzakelijk. Zowel de Belgische als Nederlandse partijen onderkennen dat het speelveld voor de partijen in Noordwest-Europa gelijk moet blijven. Een gemeenschappelijke agenda over de energietransitie is daarbij nodig om het los te trekken. De overheid zou hierin een grotere rol kunnen spelen door regels gelijk te trekken.’

Vandermeiren: ‘Zeebrugge als importhaven van energie en Antwerpen als verbruikshaven; dat was een belangrijke reden voor onze aandeelhouders om de fusie in gang te zetten. Je kunt lng of waterstofdragers met een pijpleiding van Zeebrugge naar Antwerpen halen en vervolgens CO2 terug sturen.’

Castelein over waarom we waterstof gaan importeren: ‘Enkele jaren terug dacht de EU dat we volledig zelfvoorzienend konden zijn in onze energiebehoefte. Maar al zet je de hele Noordzee vol met de grootst mogelijke windmolens, dan red je het nog niet. Import is noodzakelijk. Daarbij wil je diversifiëren om niet afhankelijk te zijn van één regio of regime. In Marokko kunnen ze waterstof maken voor 2 euro per kg. Op de Maasvlakte komt een grote elektrolyser, die maakt het voor 5 euro per kg. Tel er 1,5 euro bij op voor transport en het terug om te zetten, dan heb je dus ook nog eens lagere kosten.’

Vandermeiren: ‘Het is een voorrecht om deze havendag te mogen afsluiten met een eerbetoon aan Allard (vanwege zijn afscheid, red.). Hij heeft de afgelopen 10 jaar fantastische dingen gedaan. Hij wordt gezien als een visionair; iemand met een duidelijke strategie. Rotterdam is nog altijd de nummer één haven van Europa; dat is de verdienste van velen maar zeker ook van Allard. We komen allebei van een energiemaatschappij, daardoor hadden we wat energie-ervaring en zagen we de mogelijkheden van een cruciale rol voor de havens. Hier vindt de energietransitie als eerste plaats. We laten je natuurlijk niet met lege handen terug naar boven de Moerdijk terugkeren. Dit cadeau staat symbool voor de kracht van de Antwerpse haven; de buildrager. Het staat symbool voor onze productiviteit en werkkracht. Dank u.’

16:45

Kim van Dijk geeft nog een paar take-aways: ‘De overheid moet zorgen voor één beleid. Het standaardiseren van de windparken vond ik ook een goede. Gezamenlijk één strategie durven te hebben en daarbij gezamenlijk te starten. Ik hoorde ook dat alles sneller moet om de doelstellingen te houden, maar we moeten het daarbij wel simpel houden. Het start vooral hier in de regio. Dank voor uw aandacht!’

Einde liveblog.