Het kabinet heeft zich eind vorig jaar voor dit bedrag garant gesteld om de bouw van het pijpleidingstelsel door te kunnen laten gaan. Dat was nodig omdat de banken het project anders niet wilden financieren. Dankzij de staatsgarantie kon Porthos cruciale onderdelen zoals pijpleidingen en compressoren bestellen, terwijl er nog geen vergunning was. Die is er nu wel, waardoor de garantie niet langer nodig is.

De uitspraak betekent ook dat het project nu zonder verdere vertraging kan worden uitgevoerd. Als Porthos in het ongelijk was gesteld, zou er via een andere weg een nieuwe vergunning moeten worden aangevraagd, wat tot langdurige vertraging zou hebben geleid.

Twee jaar vertraging

Het project heeft overigens al wel twee jaar vertraging opgelopen. Volgens de oorspronkelijke planning had de eerste koolstofdioxide volgend jaar door de Porthos-buizen moeten stromen. Op de eigen site houdt de organisatie daar nu inmiddels 2026 voor aan.

De vorige maand vertrokken Ceo Allard Castelein van Havenbedrijf Rotterdam stelde in een afscheidsinterview met NT dat het project hoe dan ook zou zijn doorgegaan: ‘Het is niet de vraag of Porthos doorgaat, maar wanneer’. Volgens hem waren er voldoende andere mogelijkheden om een vergunning te krijgen, maar zou dat wel leiden tot ‘andere tijdlijnen’.

De regering besloot enkele jaren geleden al om voor een periode van vijftien jaar tot 2,1 miljard euro subsidie te reserveren voor de vier bedrijven die via Porthos een deel van hun CO2-uitstoot in de Noordzeebodem willen opslaan: Air Liquide, Air Products, ExxonMobil en Shell. Dat bedrag is gebaseerd op een CO2-heffing (ETS), die deze bedrijven dan uitsparen, van 25 euro per ton. Bij de huidige ETS-prijs van ruim tachtig euro per ton is er overigens nauwelijks nog subsidie nodig en kan Den Haag het geld in zijn zak houden.

Vrijstelling

De procedure van MOB van milieu-activist Johan Vollenbroek leidde eind vorig jaar tot de ondergang van de vrijstelling voor stikstofuitstoot tijdens de bouwfase van projecten. Porthos had daar gebruik van gemaakt, maar de bestuursrechter oordeelde toen dat dit geitenpaadje van het kabinet niet voldeed aan het Europese natuurbeschermingsrecht. Als gevolg van die uitspraak vielen in het hele land honderden bouwprojecten stil of moesten ze worden uitgesteld.

De ondernemersorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland stellen in een reactie dat met de uitspraak van de Raad van State ‘een belangrijke horde is genomen om de klimaatdoelstellingen te halen’. Bouwend Nederland noemt het een ‘positieve ontwikkeling’ dat er meer duidelijkheid komt over bouwprojecten.

Als het aan de organisaties ligt, draait klimaatbeleid om één ding: uitvoeren, uitvoeren, uitvoeren. ‘De uitspraak schept ook duidelijkheid voor de bouwsector’, zegt voorzitter van branchevereniging Bouwend Nederland Arno Visser. En hij hoopt dat dit tot meer vertrouwen bij investeerders leidt en een toename van de bouwproductie.

Kritisch

MOB zelf zegt dat de uitspraak ‘niets verandert aan het omstreden karakter van het project’. Voorman Johan Vollenbroek blijft kritisch over het project. ‘De opslagkosten én de risico’s op lekkages zijn voor rekening van de Nederlandse burger. Een fantastische deal voor Shell en Exxon. De Nederlandse burger betaalt’, aldus de organisatie.

Milieudefensie op zijn beurt noemt het ‘niet rechtvaardig dat de overheid het project nu mag blijven subsidiëren’. ‘Wij zijn dat absoluut op tegen’, zegt directeur Donald Pols. ‘Dit voorjaar boekte Shell nog recordwinsten, en nu ligt er ruim twee miljard subsidie klaar voor Shell en andere grote vervuilers om hun eigen uitstoot weg te moffelen. Dat is niet klimaatrechtvaardig’.