Uit de nieuwste sectormonitor over de arbeidsmarkt van het Sectorinstituut Transport en Logistiek (STL) blijkt dat 23% van de vervoerders in het tweede kwartaal problemen had door het personeelstekort. In het eerste kwartaal van dit jaar was dat nog 15%.

Het aantal onvervulde vacatures voor vrachtwagenchauffeurs is in mei en juni toegenomen. In juni ging het volgens STL om bijna 9.600 openstaande vacatures, tegen een kleine 6.200 in april. Ook voor andere werknemers, zoals logistiek medewerkers en koeriers, is het aantal toegenomen.

Jongeren

Vergrijzing is een belangrijke oorzaak van het arbeidstekort. De komende jaren gaan veel chauffeurs met pensioen. De gemiddelde leeftijd in het chauffeursbestand bedraagt nu bijna 45 jaar. Dat is een lichte stijging ten opzichte van een jaar eerder, terwijl bij de andere functies in het transport de gemiddelde leeftijd juist is gedaald naar 40 jaar. De vergrijzing onder de chauffeurs is ook zichtbaar in het aantal chauffeurs dat met pensioen gaat. In het eerste kwartaal waren dat er 450, tegen 358 in het eerste kwartaal van vorig jaar. Ook over heel 2020 was er een stijging te zien in de pensioenuitstroom (+36%).

Tegelijkertijd is de instroom van jongeren aan het afnemen. Volgens belangenorganisatie Transport en Logistiek Nederland (TLN) geldt die trend voor alle beroepen in Nederland. Het is daarom voor transportbedrijven steeds belangrijker om jonge medewerkers te bereiken en te verleiden om in dienst te komen, zo laat de woordvoerder van TLN weten. ‘Dat kan bijvoorbeeld door werknemers parttime contracten aan te bieden of hen op een andere manier de werk-privé-balans te laten vormgeven. Dat helpt om jongeren te werven en kan ook voor vrouwen interessant zijn. Dat is een belangrijke beroepsgroep, waarvan het arbeidspotentieel in onze sector nog nauwelijks is aangeboord. Parttime contracten kunnen ook interessant zijn voor oudere chauffeurs die richting het pensioen gaan en minder willen werken.’ Ook ABN Amro wees eerder deze maand in een branche-analyse op het belang van vrouwen en jongeren voor de sector.

Om jongere werknemers te bereiken, is het verder belangrijk voor een bedrijf om zich ook online en op sociale media goed te profileren, adviseert TLN.

Beloning

Een voor de hand liggende manier om het vak aantrekkelijker te maken, is betere beloning. Toch moeten daar volgens TLN geen wonderen van verwacht worden. ‘Hoewel de hoogte van het loon ongetwijfeld meespeelt in de beroepskeuze van jongeren, zullen veel van hen kiezen voor een baan die ze leuk lijkt of goed bij ze past’, zegt de woordvoerder. ‘Daarbij is het loon niet doorslaggevend: ook in sectoren waar werknemers een hogere beloning ontvangen, zijn grote arbeidstekorten. Dit alles neemt niet weg dat wij ook op het gebied van arbeidsvoorwaarden aantrekkelijk willen blijven als sector. Dit komt tot uiting in de afgesproken loonstijging van 3,5% per 1 juli jongstleden en 3,25% per 1 januari a.s. Ook op het gebied van arbeidsomstandigheden en eerder kunnen stoppen met werken zijn belangrijke afspraken gemaakt met de vakorganisaties.’

Voorlopig blijft de hoop gevestigd op het aantrekken van zij-instromers. Sinds 2017 zijn voor de sector daarmee 8.500 nieuwe chauffeurs geworven, met baangarantie en ondersteuning op het gebied van de opleidingskosten, stelt TLN. Die aanpak lijkt inderdaad de eerste vruchten af te werpen. Na een stagnatie in 2020 komen er nu weer meer chauffeurs bij. Er zijn nu 90.591 chauffeurs werkzaam in Nederland. Dat is 1,2% meer dan in het eerste kwartaal van vorig jaar, maar nog lang niet voldoende om het tekort in te lopen. In de eerste drie maanden van 2021 stroomden 3.783 chauffeurs in, terwijl er 3.239 juist vertrokken.

Van de door STL bevraagde ondernemers verwacht 26,6% in de komende drie maanden een toename van het personeelsbestand. 4,3% rekent op een afname. Het herstel is te verklaren doordat er sinds begin 2021 weer sprake is van omzetgroei in het goederenvervoer en de logistieke dienstverlening.

Economie

‘De bewegingen in de economie en de sector transport en logistiek gaan bijna gelijk op. Ook onze bedrijfstak zit sinds begin dit jaar weer in de lift’, meldt STL. In het eerste kwartaal van 2021 was er volgens het instituut een omzetgroei in het beroepsgoederenwegvervoer van +1,8% en in de logistieke dienstverlening van +4,5%. Over heel 2020 was er sprake van omzetdaling in beide branches ten opzichte van 2019.

De krappe arbeidsmarkt volgt niet in alle regio’s dezelfde trend. Ten opzichte van het eerste kwartaal nam de krapte in Drenthe en de regio Zwolle toe, terwijl in bijvoorbeeld Zeeland juist een afname zichtbaar was. Het meest nijpend zijn de tekorten in de regio’s Rijnmond en Noordoost-Brabant, waar volgens STL sprake is van een ‘zeer krappe arbeidsmarkt voor chauffeurs’.

De instroom van werknemers in de WW viel in het eerste kwartaal overigens lager uit dan vorig jaar. Kort na de uitbraak van de coronacrisis in april 2020 piekte de instroom. In mei stroomden 123 chauffeurs en 242 transportplanners en logistiek medewerkers de WW in. Een jaar eerder waren dat 410 chauffeurs en 467 transportplanners en logistiek medewerkers. De instroom in de WW werd volgens UWV in de periode vanaf mei 2020 gedempt door de steunmaatregelen vanuit de overheid.